Cơ sở võ học của AIKIDO

[BMTD]

4.1 Nguyên lý tự nhiên

Tự nhiên có những quy luật vốn có của nó, không do con người tạo ra. Con người sinh ra trong thế giới tự nhiên nên không thể phá hủy được những quy luật đó. Võ sư Koichi Tohei có lần đã nói rằng: “Cách duy nhất để bảo đảm mình hiểu biết đúng là tránh bị lôi cuốn vào những sự kiện của thế giới tương quan này; thay vào đó chúng ta cần phải thuận theo những nguyên lý phổ quát của Trời Đất. Khi sử dụng như các chuẩn mực đánh giá, những gì thuận theo các nguyên lý phổ quát của Trời Đất thì được xem như là đúng, những gì trái với chúng được xem như là sai.” (Exclusive Interview with Koichi Tohei, Aikido Journal #107)

Quan niệm Phương Đông xem Trời, Đất và vạn vật là Vũ Trụ, đồng hóa Vũ Trụ với Tự Nhiên. Ở một mức độ nào đó họ vẫn xem Trời là Đấng Tối Cao hay Thượng Đế, vì thế các quy luật của Tự Nhiên được xem như Lẽ Trời. Con người là một sinh vật sống trong Tự Nhiên, vì vậy phàm làm việc gì cũng phải thuận theo Lẽ Trời. Tư tưởng này nhuốm màu sắc triết học và tôn giáo, có ảnh hưởng rất lớn đến nhân sinh quan của Tổ sư và nhiều thế hệ võ sinh Aikido. Khi loại bỏ màu sắc triết học và tôn giáo, đây chính là tư tưởng khoa học. Nhà khoa học là những người đi tìm hiểu và khám phá các quy luật của vũ trụ, của tự nhiên. Và những người khác, các kỹ sư, các thợ lành nghề, vận dụng sáng tạo các quy luật tự nhiên để làm thay đổi cuộc sống của con người, làm cho xã hội con người ngày càng tiến bộ, văn minh hơn.

Nguyên lý tự nhiên đề cập đến tự nhiên và các quy luật tự nhiên, khẳng định rằng mọi đòn thế trong Aikido đều phải tuân theo các quy luật tự nhiên. Đây chính là nguyên lý tối thượng, có tính phổ quát và bao trùm các nguyên lý còn lại. Với quan điểm như vậy, chúng ta có thể khẳng định ngược lại rằng, mọi thứ không tự nhiên đều không phải là Aikido.

Thế thì đâu là điểm phân biệt giữa những gì tự nhiên và những gì không tự nhiên. Quy tắc kim chỉ nam là: “Khi thực hiện các đòn thế Aikido, hãy để cho cơ thể chúng ta mách bảo. Những gì chúng ta cảm thấy đơn giản, dễ thực hiện, dễ thích ứng là tự nhiên; những gì chúng ta cảm thấy gượng gạo, lúng túng, bất cập đều là không tự nhiên.”

Với nguyên lý này, người võ sinh Aikido cần nhớ rằng bản thân họ chính là người phải xây dựng nên võ công Aikido của riêng họ. Bằng cách nghiên cứu, lắng nghe, quan sát, phân tích, thảo luận về võ học Aikido với các võ sư, với các bạn đồng môn trên tinh thần cởi mở, cầu thị, người võ sinh Aikido sẽ hiểu rõ hơn các quy luật tự nhiên và biết cách vận dụng chúng vào trong công phu Aikido của mình.

Chúng tôi xin nêu một thí dụ. Theo cảm nhận thông thường, chúng ta cho rằng phải gồng mạnh khi thực hiện các đòn thế. Võ sư Tohei cho rằng làm như thế là trái với quy luật tự nhiên. Khi cơ thể gồng cứng, chúng ta không còn linh hoạt, uyển chuyển để đối ứng với các chuyển động của đối thủ. Phải giữ cho cơ thể tự nhiên, không gồng cứng với một tinh thần bình tĩnh, sẵn sàng đối phó với các động thái và biến chuyển bất ngờ. Trạng thái cơ thể tự nhiên, như chúng tôi đã nói trong Chương 2, là trạng thái trương lực cơ, không phải buông lỏng cũng không phải gồng cứng; chỉ xuất lực khi cần quăng ngã hoặc khống chế đối thủ.