4- Thăng bằng và trọng tâm
Aikido liên quan chặt chẽ đến trọng tâm, thăng bằng và trọng lực.
Theo quan niệm của aikido, trọng tâm con người nằm ở Đan điền (một điểm nằm phía dưới rốn khoảng 5cm) và mọi di chuyển đều xuất phát từ Đan điền. Biết được nguyên tắc này giúp ta di chuyển vững vàng mạnh mẽ và cũng giúp ta biết cách chi phối sự di chuyển của người khác. Chỉ cần tác động đến trọng tâm của một người là ta có thể chi phối sự thăng bằng của người đó. Để làm được điều này, bạn cần phải vận dụng hai điều: kết nối và sức hút trái đất.
Bằng cách kết nối bạn có thể làm lệch thăng bằng trọng tâm của đối phương, khi đó đối phương đương nhiên phải ngã xuống (vì chịu sức hút của trái đất). Nói cho cùng, thực hành aikido chẳng qua chỉ là việc xô ngã người khác, nhưng xô một cách khôn khéo, đẹp mắt và có kiểm soát.
Để hiểu rõ những khái niệm trên, bạn hãy thử làm thí nghiêm sau. Trong lúc uke đang đứng yên trong tư thế thư giãn và thoải mái, bạn đặt tay lên vai hay phần cánh tay bên trên cùi chỏ của uke. Hãy tìm cách kết nối trọng tâm của bạn và trọng tâm của uke với nhau, sao cho khi bạn di chuyển thì uke cũng di chuyển theo. Lưu ý rằng uke di chuyển do sự kết nối với bạn chứ không phải vì bị bạn dùng tay xô kéo, do đó cánh tay bạn không được co gập lại trong lúc di chuyển. Bạn thử làm như vậy ở nhiều hướng và góc độ khác nhau để xem vị trí nào là tối ưu, có thể khiến uke di chuyển mà bạn ít tốn công nhất.
Dù bạn thấy thí nghiệm trên đơn giản hay có vẻ khó hiểu thì cũng cứ làm thử, qua đó bạn sẽ học được nhiều điều. Chẳng hạn bạn sẽ thấy rằng không cần tốn sức mấy mà vẫn làm người khác mất thăng bằng được. Khi thực hiện một đòn ném, cái chính chỉ là chiếm thăng bằng và nương theo trớn của đối phương mà đẩy thêm một chút, sức hút trái đất sẽ làm đối phương phải ngã xuống.
Nói một cách khác, việc bạn kết nối với đan điền của đối phương để chiếm thăng bằng là một hình thức khiến đối phương trở thành "vô trọng lượng". Khi một người đang đứng tấn vững vàng thì bạn khó mà xô đẩy, nhưng nếu người đó đứng nhón chân nghiêng ngả thì bạn chỉ cần dùng ngón tay đẩy nhẹ là anh ta té liền. Tình trạng lảo đảo như vậy có thể xem như "vô trọng lượng". Khi bạn chi phối được trọng tâm của ai thì người đó đã bị đưa vào tình trạng "vô trọng lượng".
Như vậy, xét theo các nguyên tắc thăng bằng thì mục đích chính của bạn là chiếm cho được trọng tâm của đối phương và làm cho anh ta mất thăng bằng, đưa anh ta vào tình trạng mất ổn định và vô trọng lượng.
Điều này cần phải xảy ra ngay khi bạn mới vào đòn, ngay trong giai đoạn Hợp. Ở cuối giai đoạn Hợp thì giữa bạn và uke phải có một mối tương quan nào đó khiến uke rơi vào tình trạng vô trọng lượng. Nói cách khác, khi uke tấn công thì bạn phải Hợp để tránh đòn mà không cần kháng cự. Cùng lúc đó bạn Kết nối với uke sao cho lúc uke vừa kết thúc đòn tấn công thì bạn đã kiểm soát được trọng tâm và thăng bằng của uke, và uke đã ở trong tình trạng vô trọng lượng.
Khi uke đã bị vô trọng lượng thì phần còn lại của đòn ném chỉ là chuyện nhỏ, bởi vì mất thăng bằng rồi thì uke trước sau gì rồi cũng té xuống thôi. Khi ấy bạn có thể điều chỉnh để uke té theo bất cứ hướng nào bạn muốn, và chuyện uke ngã xuống phải là chuyện đương nhiên chứ không cần phụ thuộc vào đòn thế đặc biệt nào cả.
Tóm lại khi thực hiện bất cứ một đòn thế nào, không cần đợi đến lúc đối phương ngã xuống, một khi đã làm đủ các yếu tố sau: Hợp đúng cách, dẫn dắt luồng khí của đối phương và "đụng" được trọng tâm đối phương thì đòn thế đó coi như đã kết thúc.
Trả lời kèm Trích dẫn