Seishiro Endo Shihan

[wago]

The Relationship of Mentor (Shi) and Disciple (Deshi)

It was about 20 years after starting aikido keiko that I began to practice not just at Hombu Dojo, but overseas as well. In conversations with my senior, I often heard them say, “So-and-so is my deshi (disciple)”.

At the time, I had no criteria for distinguishing between “disciple” (deshi, 弟子) and “student”(seito, 生徒). I considered the people who came to my keiko as “student” for those times, and the word deshi never entered my mind. I suspect that for any keiko session, the people who were attending recognized themselves as seito (i.e., “I’m a student). Therefore, it is probably a bad thing for instructors to make light of the mentor-disciple relationship, transforming the people who come to their keiko into their possessions and saying things like, “That’s my deshi”.

In the dictionary, the definition of shi (here in the current work, “mentor”) is, “one who teaches an academic subject or technical art or skill; one has qualifications”; the definition of deshi is, “one who follow the teaching of the shi”; and the definition of seito is “one who receives education, such as at school”. Even among deshi, there is such a thing as an uchi-deshi, who lives everyday life together with the mentor and, by being by the side of the mentor, can “know the breath” of the mentor. One who is a true disciple is always by the mentor’s side and learns from the mentor, and indeed, one who ultimately surpasses the mentor.

The disciple can choose the mentor, but the mentor cannot choose the disciple. Unsui (itinerant Buddist monk) sought his one true mentor, walking in search of this mentor like the clouds, like flowing water.

Yoshida Shoin (one of the most distinguished intellectuals in the closing days of the Tokugawa shogunate) stated, “Do not indiscriminately become someone’s mentor and do not indiscriminately make someone your mentor”. When I heard these words, I started to think that being someone’s mentor was an extremely weighty responsibility – one that would require me to be a good judge of myself and to continue studying. Also, I began to feel that raising a person was extremely difficult. For these reasons, whenever someone asked to become my disciple, I always refused.

Fujsawa Hideyuki was a most esteemed and respected player in the world of igo, a master from whom everyone wished they could take even just one lesson. A few years ago, I saw on TV teaching, surrounded by many young people, presumably his disciples. I was struck by a statement that he made at the time: “I am fostering disciples in order to refine myself”.

I myself had been avoiding taking on disciples. I thought that disciples were people I needed to take care and foster. However, when I heard that disciples are those who may refine and foster me, I reconsidered, saying to myself that it was not too late. Since then, I have decided to take on disciples, currently numbering ten. All of them have families and jobs, and cannot be by my side at all times. However, they have been coming to my keiko for a long time and are all people who try to realize my belief that aikido is something that can be done anywhere. When I meet them, I observe how they appear and do keiko with them, and we mutually refine each other.

And I myself must be a mentor who is never an embarrassment.

Recently, there seems to be a tendency for people to seek the title of shihan based on the fact that they have been around a long time or that they are of high rank. For those who seek such a title, they should unflinchingly reflect upon themselves and their aikido, and be mentors who are never an embarrassment.

Mối liên hệ của thầy và trò
Lúc đó, tôi không hề có tiêu chuẩn để phân biệt deshi (đệ tử 弟子) và seito (học viên生徒). Tôi nghĩ những người đến lớp là seito trong thời gian họ ở đó, và từ deshi chưa bao giờ có trong tâm trí tôi. Tôi nghĩ rằng những người tham dự các lớp (keiko session) là seito (nghĩa là “tôi là một học viên). Vì thế, có lẽ đó là điều không tốt nếu các thầy xem nhẹ mối quan hệ thầy-trò, biến những ai đến lớp (keiko) của họ thành sở hữu của họ và nói những điều như là “Đó là đệ tử của tôi”.

Trong tự điển, định nghĩa của shi (thầy giáo) là, “người dạy một môn học hay môn nghệ thuật hay kỹ năng; người có chứng chỉ dạy”; định nghĩa của deshi là, “người học theo shi”; định nghĩa của seito là “người được nhận sự giáo dục, như ở trường học”. Thậm chí trong deshi, có cái gọi là uchi-deshi, tức là người sống cùng với thầy, nhờ luôn bên cạnh người thầy, có thể “biết được hơi thở” của người thầy. Một người thực sự là trò luôn luôn ở bên cạnh người thầy và học từ người thầy, và thật sự là người cuối cùng sẽ vượt qua được thầy mình.

Trò có thể chọn thầy, nhưng thầy không thể chọn trò. Unsui (vân thủy) tìm kiếm người thầy thật sự, hành động đi tìm kiếm người thầy được ví như mây trôi, nước chảy.

Yoshida Shoin (một trong những học giả nổi tiếng ở cuối thời kỳ Mạc phủ Tokugawa) từng nói, “Không được trở thành thầy ai một cách bừa bãi, và cũng không được nhận ai làm thầy một cách bừa bãi”. Khi tôi nghe những lời này, tôi bắt đầu nghĩ rằng làm thầy ai đó là một trách nhiệm hết sức nặng nề - nó đòi hỏi tôi phải có những đánh giá đúng đắn về bản thân và phải tiếp tục nghiên cứu tập luyện. Và tôi cũng cảm thấy việc dạy dỗ một người là cực kỳ khó khăn. Vì những lý do này, khi ai đó xin phép làm học trò tôi, tôi luôn từ chối.

Fujsawa Hideyuki là một đấu thủ cờ vây đáng mến và đáng kính nhất trong thế giới cờ vây, một bậc thầy mà mọi người đều muốn học hỏi dù chỉ là một lần. Vài năm sau, tôi thấy ông ta trên tivi, vây quanh bởi rất nhiều người trẻ tuổi, chắc là học trò. Tôi chợt giật mình bởi một câu nói của ông lúc ấy: “tôi chăm sóc và dạy dỗ học trò để luyện chính bản thân tôi”.

Bản thân tôi luôn tránh nhận học trò. Tôi nghĩ rằng học trò là những người mà tôi phải chăm sóc và dạy dỗ. Tuy nhiên, khi tôi nghe rằng trò là người có thể tinh luyện và giúp tôi tiến bộ, tôi đã suy nghĩ lại, tự nói với mình rằng việc này cũng không quá trễ. Từ đó, tôi đã quyết định nhận học trò, cho đến giờ được mười người. Tất cả bọn họ đều có gia đình và nghề nghiệp, và không thể ở bên cạnh tôi mọi lúc. Tuy nhiên, họ đã đến tập (keiko) với tôi cho một thời gian dài và là tất cả những người nỗ lực thực hành niềm tin của tôi, đó là aikido hiện diện ở bất kỳ nơi nào. Khi tôi gặp họ, tôi quan sát cách họ xuất hiện và tập luyện (keiko) với họ, và chúng tôi rèn luyện lẫn nhau.

Và bản thân tôi phải là một người thầy mà không bao giờ là nỗi ngượng của học trò.

Gần đây, có nhiều người tìm kiếm danh hiệu shihan dựa trên việc họ đã ở quanh đâu đấy rất lâu rồi hay dựa trên việc họ có đẳng cấp cao. Với những ai tìm kiếm danh hiệu như vậy, người đó nên dũng cảm suy ngẫm về bản thân mình và aikido của mình, và là người thầy theo cách mà không bao giờ là nỗi ngượng của học trò.

Nguồn: Vibration and Connection - The Aikido That I Pursue - Seishiro Endo

Dịch: Wago
Xem thêm Thế nào là thầy hay???