SỰ UYỂN CHUYỂN (LINH HO T)
Sự linh hoạt- dẻo dai trong HKD cũng nhiều ý nghĩa , chứ không chỉ đơn thuần là sự dẻo dai (chẳng hạn như đứng thẳng, cúi người xuống đặt hai lòng bàn tay trên sàn nhà ). Thật ra, nó còn liên quan đến khả năng của bạn về cảm nhận và phản ứng khi có sự thay đổi ở mỗi thời điểm khác nhau
Kỹ năng này khó học được ở sân tập vì ở đó làm cho bạn trông chờ vào các tình huống lặp đi lặp lại. Việc tập luyện nhiều lần cùng một động tác tấn công và đáp ứng phổ biến ở các sân tập. Dù phương pháp này giúp bạn học được những di chuyển trong một kỹ thuật cụ thể, bạn lại luôn biết trước điều gì sẽ đến.
Điều gì xảy ra nếu Uke làm cái gì đó mà bạn không trông đợi ? Trường hợp này hoàn toàn giống như khi bạn sử dụng kỹ thuật HKD để tự vệ. Nếu bạn luôn đặt bạn vào việc tập luyện HKD một cách cứng nhắc, khi đối mặt với một tình huống mới, bạn sẽ không thể phản ứng một cách thích hợp.
Đó là khi cần đến sư uyển chuyển (linh hoạt). Bên cạnh việc học nguyên tắc, bạn cũng nên linh hoạt khi áp dụng.
Tập luyện với nhiều Uke khác nhau
Ở nhiều sân tập, bạn có thể thay đổi Uke khi tập cùng một kỹ thuật. Phương pháp này rất có ích vì mỗi Uke sau sẽ có thể hoàn toàn khác với Uke trước. Họ khác nhau về tầm vóc, thể lực, khí lực và cách ra đòn. Nếu bạn cố gắng áp dụng kỹ thuật cùng một cách đã áp dụng với người trước đó, bạn sẽ thất bại.
Một đòn thế không thể tự tồn tại, vì nó chỉ có tác dụng khi đối phó với mottj lối tấn công nào đó. Do vậy không phải chỉ có một cách đúng duy nhất để thực hiện irimi nage hay kote gashi. Đó là một dạng chung với những thể hiện có thể nhận biết của irimi nage hay kote gashi, và bạn sẽ phải làm cho thích nghi với những trường hợp riêng biệt khi có ai đó tấn công bạn.
Một " đòn thế " là sự ứng dụng nguyên tắc của HKD vào một " tình huống chuyên biệt "
Nếu bạn học với nhiều Sensei khác nhau, bạn sẽ thấy nhiều biến thể của bất cứ kỹ thuật nào. Mỗi Sensei dạy các kỹ thuật theo cách thích hợp nhất với mình. Mỗi biến thể của một kỹ thuật dựa trên sự am hiểu của Sensei vể những nguyên tắc của HKD áp dụng cho thể trạng và khí lực của Sensei. Điều này cần phải như thế. Thách thức của bạn là đem điều bạn thấy ứng dụng cho chính thể trạng và khí lực của bạn. Bạn sẽ sai lầm lớn nếu cố gắng thực hiện kỹ thuật giống hệt người khác làm (cũng như Sensei phạm sai lầm lớn nếu bắt bạn phải thực hiện kỹ thuật như Sensei làm).
Hãy xem thử bạn có hiểu những nguyên tắc của một kỹ thuật khi bạn nhìn biểu diễn, và sau đó tìm cách áp dụng những nguyên tắc vào chính tình huống của bạn. Tùy vào trường hợp cụ thể, " thể thức " khi bạn kết thúc có thể rất khác với những gì bạn đã thấy, ấy vậy mà bạn đã thực hiện rất tốt kỹ thuật đó.
Khi thư giãn trong sự uyển chuyển, bạn sẽ thấy đúng là bạn bắt đầu mỗi lần mỗi khác dù thực hiện cùng một kỹ thuật với cùng một Uke.
Bạn cần hoàn thiện sự uyển chuyển cho chính bạn. Điều đó cần thử nghiệm một cách kiên trì. Ví dụ ở vài sân tập có dạy rằng tất cả kỹ thuật HKD phải có nguyên lý cơ bản theo chiều dọc, và tất cả vận động theo chiều ngang đều không đúng. Hãy khám phá cho chính bạn. Hầu như mỗi kỹ thuật HKD có một góc độ di chuyển hiệu quả nhất. Thử nghiệm với góc độ này. Cố gắng thử tất cả các biến thể có thể có.
Thực hiện kỹ thuật cần một góc độ 45 hay góc 45 chỉ là một trong vô số những biến thể có thể có với kỹ thuật này ? Để đạt được sự hiểu biết thấu đáo một kỹ thuật, bạn sẽ cần thử nhiều biến thể của nó. Bạn cần vạch ra được hình bao của một kỹ thuật để biết khi nào nguyên tắc của HKD xuất hiện và khi nào nó biến mất. Vì vậy mặt thiết thực đầu tiên của sự linh hoạt (uyển chuyển) là cố gắng thực hiện thật nhiều biến thể của một kỹ thuật.
Khi một kỹ thuật không có hiệu lực
Khi một kỹ thuật không có hiệu lực, thường gần như là do bạn đã quên một hoặc nhiều nguyên tắc của HKD. Đó là lý do việc hiểu rõ những nguyên tắc căn bản rất hữu ích. Khi một kỹ thuật không có hiệu lực, bạn có thể tự kiểm tra lại một cách nhanh chóng những thiếu sót.
Bạn đã giữ khoảng cách thích hợp chưa ?
Bạn có hòa lẫn vào tấn công không ?
Bạn có giữ được thăng bằng ?
Bạn đã kết hợp được với trọng tâm (niêm dính) của Uke không ?
Bạn có dẫn được Khí của Uke theo hướng thuận lợi cho bạn ?
Bạn có để Khí thoát ra không ?
Bạn có thư giãn không ?
Bạn có nhớ là đã thở ra không ?
Trong hầu hết các trường hợp, một kỹ thuật thất bại là do một hoặc nhiều nguyên tắc này bị bỏ quên. Cố gắng tìm ra nguyên tắc đó và áp dụng lại vào trong tập luyện.
Một điều rõ ràng là đôi khi một kỹ thuật không hiệu quả vì không thích hợp với đòn tấn công. Loại nhầm lẫn này đôi lúc xuất phát từ sự dàn cảnh giả tạo ở sân tập. Sensei thử trao đổi về một nguyên tắc nào đó và yêu cầu bạn thực hiện kỹ thuật chống lại một đòn tấn công đặc hiệu. Trong khi kỹ thuật này có thể thích hợp với Sensei của bạn và Uke của ông ấy nhưng lại không phù hợp cho bạn và Uke của bạn.
Ví dụ như irimi nage không phải là kỹ thuật thích hợp nhất cho bạn khi bạn rất thấp còn Uke rất cao. Điều đó không có nghĩa là irimi nage không thể sử dụng trong tình huống này. Chỉ là nếu bạn chọn kỹ thuật thích hợp nhất cho mình, có thể bạn không chọn irimi nage.
Tuy vậy Sensei chỉ yêu cầu thực hiện irimi nage. Nên bạn cố thực hiện vì bạn đang có đầy các chi tiết hình bao irimi nage của riêng bạn. Nhưng nếu việc tập luyện của bạn đặt mục đích đạt được sự uyển chuyển (linh hoạt) thì tình huống này có thể gây nản lòng vì bản năng của bạn mách bảo nên thực hiện theo một cách khác.
Lý do để nhắc nhở ở đây là vì đó là những bản năng riêng mà bạn đang cố gắng hoàn thiện khi tập luyện HKD từ căn bản. Vì vậy việc phân biệt giữa khó khăn có nguyên nhân như trên hay những vấn đề do bỏ quên nguyên tắc của HKD là rất quan trọng.
Jiyuwaza giúp phát triển sự linh hoạt (uyển chuyển)
Dĩ nhiên nguyên tắc của sự linh hoạt (uyển chuyển) yêu cầu nếu một kỹ thuật không hiệu quả, bạn nên thay bằng một kỹ thuật khác. Những thay đổi này hoàn toàn cần thiết khi luyện tập jiyuwaza, hay còn gọi là tập luyện theo thể tự do (freestyle practice).
Tôi muốn đề cập đến juyuwaza ở đây vì đáng ngạc nhiên là rất ít võ đường HKD đưa juyuwaza vào tập luyện, hay nếu có đưa vào thì chỉ cho võ sinh có trình độ tương đối cao, thường là từ đai đen trở lên.
Tôi nhận thấy điều này thật khó hiểu, bởi vì mọi thứ bạn tập luyện ở võ đường cũng hướng bạn đến jiyuwaza. Hãy tưởng tượng một trường dạy nhạc jazz mà chỉ dạy về âm giai, nhịp điệu và cả những tác phẩm mà lại không bao giờ để học viên ngẫu hứng sáng tạo. Jiyuwaza là việc tập luyện sự ngẫu hứng một cách vui thích trong Aikido. Khi tập luyện Jiyuwaza, bạn không biết trước Uke sẽ tấn công như thế nào. Bạn cần phản ứng ngay mỗi thời điểm bằng cách sử dụng tất cả các nguyên tắc của HKD. Mỗi đòn tấn công phải khác nhau, phản ứng phải tự phát, không cần suy nghĩ. Nếu bạn chỉ luyện tập cứng nhắc sẽ khó đạt được sự tự phát này.
Jiyuwaza là việc tập luyện sự ngẫu hứng một cách vui thích
Nếu ở võ đường của bạn không có tập jiyuwaza, tôi thành thật khuyên bạn nên tự tập luyện cái này. Thành lập một nhóm có quan tâm và tập luyện với nhau sau giờ học. Vì jiyuwaza đòi hỏi nhiều hơn chuyện luyện tập cơ bản, việc bạn bắt đầu chậm rãi rất quan trọng. Không có ích lợi gì mà tập jiyuwaza thật nhanh, nhất là khi bắt đầu.
Bạn cũng có thể giới hạn việc tập luyện với vài đòn tấn công. Ví dụ như có thể bắt đầu với đòn nắm cổ tay. Cố gắng phản ứng với nhiều cách nắm khác nhau. Hãy để việc tấn công gợi ý cách phản ứng. Một cách rất hữu ích cho nage là để che mắt lại. Khi đó việc phản ứng gần như dựa trên Khí của đòn tấn công mà không dựa trên việc định trước là phản ứng như thế nào. Tất nhiên, tập luyện jiyuwaza bịt mắt cần cẩn thận thêm một tí để không ai bị chấn thương.
