Christian Tissier

Christian Tissier sinh tại Paris ngày 7 tháng 2 năm 1951
http://i80.photobucket.com/albums/j1...o/images12.jpg
Ông bắt đầu học AIKIDO từ rất sớm vào năm 1962 được Sensei Mutsuro Nakazono hướng dẫn .Dưới sự dạy dỗ sáng suốt của võ sư Nakazono,ông đã được dẫn dắt vào việc luyện tập môn võ mà vào thời đó còn ít được biết đến ở Châu Âu.Đạt 2th dan vào năm 1968.
http://i80.photobucket.com/albums/j1...o/images18.jpg
Năm 1969 ,sau khi đậu tú tài,ông quyết định sang Nhật trong thời gian 6 tháng ,nơi mà ông sẽ ở lại đến 7 năm trời và học tại Hombu dojo.Ông học dưới sự chỉ dạy của Doshu Kisshomaru và các Shihan, đặc biệt là Seigo Yamaguchi(8th dan), Mitsugi Saotome(8th dan), Kisaburo Osawa(10th dan).
http://i80.photobucket.com/albums/j1...ao/img_051.jpg
Seigo Yamaguchi và Tissier
Trong suốt bảy năm, ông miệt mài luyện tập Aikido, đồng thời ông cũng tập kiếm thuật. Bắt đầu từ năm 1975, ông luyện Kick Boxing. Ông cũng luôn cố gắng hòa nhập vào xã hội Nhật Bản. Để làm được việc đó , ông đã học tiếng Nhật tại Tokyo school ot the Japanese language và ở tại đại học Sophia.
http://i80.photobucket.com/albums/j1...o/images27.jpg
Mặt khác, vì là một người đã đậu bằng của trung tâm nghiên cứu giảng dạy và phát triển tiếng Pháp tại trường sư phạm Saint-Cloud nên ông cũng dạy tiếng Pháp tại Trung học Pháp và tại Viện Văn hóa Pháp - Nhật tại Tokyo.
Ông trở về Pháp sau khi đạt 4th dan vào tháng 7-1976. Từ dạo đó ông hoàn toàn dấn thân vào việc truyền bá Aikido tại Pháp, vẫn không quên hành hương trở lại cội nguồn.Quả vậy,từ 1976,ông đã thực hiện 17 chuyến du hành sang Nhật, và đã không sợ trở thành một môn sinh như các môn sinh khác tại Hombu dojo của Tổng đàn AIKIKAI NHật.Và được trao 5th dan tháng 1-1980 tất cả các đẳng của ông từ 3th dan trở lên đều được đạo chủ Kisshomaru tự tay trao cho ông.Đạt 5th dan năm 1981, 6th dan năm 1986, 7th dan tháng 1-1998.
Hiện nay ông là chuyên viên kĩ thuật cấp quốc gia thuộc liên đoàn Akido - Akibudo và các môn võ liên thuộc của Pháp FFAAA (French Federation of Aikido, Aiki-Budo and Assimilated Disciplines).
Nguồn: "Aikido nhập môn"
http://www.aikidojournal.com/expo/?instructor=7
http://www.christiantissier.com/
aikiweb.com

Hình như có chút gì đó không ổn ở đoạn này:
"Christian Tissier sinh tại Paris ngày 7 tháng 2 năm 1951
Ông bắt đầu học AIKIDO từ rất sớm vào năm 1962 được Sensei Mutsuro Nakazono hướng dẫn .Dưới sự dạy dỗ sáng suốt của võ sư Nakazono,ông đã được dẫn dắt vào việc luyện tập môn võ mà vào thời đó còn ít được biết đến ở Châu ÂuĐạt 2th dan vào năm 1962"

Theo những gì tui đọc được ở trên nghĩa là Shihan Tisser bắt đầu học Aikido vào năm 11 tuổi và đã đạt đẳng cấp Nidan trong cùng năm này (1962)??? Có gì sai chăng???

Đã sửa lại . Xin cám ơn sự phát hiện của anh Hungkid3 :biggrin:

Để tiếp bài của Bushido về thầy Tissier, bài này được trích ra tứ nhiều cuộc phỏng vấn với thầy Tissier và cho biết rõ thêm chi tiết của con đường HKD thầy đã đi. Cái hay ở đây là thầy thấy sao nói vậy, nhất là khi tập bên Nhật. Rất nhiều người cứ tưởng sanh Nhật học HKD là căn bản đúng vì ngay "lò", nhưng khi nghe thầy Tissỉe kể mới thấy rõ sự thật.



Thầy Tissier sang Nhật vào năm 1968. Lúc đó thầy mới xong ĐH và cũng đã là nhị đẳng HKD. Như rất đông người học HKD, thầy muốn về " nguồn " để học hỏi thêm. Ý thầy là sang bên Hombu tập cỡ 6 tháng nhưng khi đến nơi, thầy đã ở bên Nhật trên mười mấy năm ...

Lúc đó vì còn là SV nên thầy khg có nhiều tiền. Thầy đi làm việc part time và làm đủ thứ nghề để kiếm tiền dành dụm cho chuyến phưu du sang Nhật. Thầy phụ khuân vác dọn nhà và đủ thứ việc khác.

Thời gian đó vé máy bay khá mắc và với số tiền dành dụm được, thầy chỉ có đủ để mua vé đ ixe lửa từ Pháp sang Nhật. Thế là thầy phải đi qua Nga và lấy xe lửa băng Siberi. Chuyến du hành đó kéo dài 3 tuần trước khi tới Tokyo.

Lúc đó ở Hombu khg có nhiều võ sinh ngoại quốc. Khi thầy tới, họ nhìn thầy bằng 1 con mắt tò mò, cứ tưởng rằng " thằng nhóc " này là con của 1 người nào trong ngoại giao đoàn tò mò tới tập.


http://i250.photobucket.com/albums/g...-aikido-04.jpg


Võ sinh ngoại quốc ở Hombu đã ít, mà võ sinh tây lại còn ít nữa. Nhưng những ai có mặt tại đó đều có 1 động cơ thúc đầy : tới để học võ (budo). Khg có như bậy giờ, mạnh ai nấy lo � nhóm này nhóm nọ, cái giới ngoại quốc sang Nhật học võ khá ít nên hầu như ai cũng quen biết nhau : người sang học Judo, Karate hay Kendo ... Và từ đó họ kết bạn với nhau, tuy khg cùng môn phái nhưng họ vẫn kết bạn và giữ liên lạc cho tới ngày nay.

Nhờ vậy nên lúc đó thầy đỡ nhớ nhà. Cái khó khăn nhất của thầy lúc đó là cái thiếu vật chất.

Thầy khg có dư dả tiền bạc, và lúc đó còn quá trẻ để đi dạy tiếng Pháp lấy tiền. Nhưng trong cái xui có cái hên, nhờ còn trẻ, cao lớn, mắt xanh và vì còn ít người tây Âu bên Nhật nên thầy kiếm được việc làm người mẫu part time.

Chính nhờ vậy nên thầy kiếm được ít tiền bỏ túi, đủ đê sống qua ngày và trả tiền học võ. Lúc ođ1 đúng là thời cơ, bây giờ thì chắc khó vì phương tiện di chuyển quá dễ dàng và người mẫu chuyên nghiệp thì đầy hết

Sau đó, chắc vì có duyên nên thầy kiếm được việc dạy tiếng Pháp trong hội Nhật-Pháp và nhiều trường học. Nhờ là giáo viên nên thầy có thể sắp xếp thời khoá biểu để vừa làm vừa học võ.


http://i250.photobucket.com/albums/g...r_04_150px.jpg


Lúc đó vì còn trẻ nên thầy khg để ý thấy mấy cái nhìn " hoài nghi " của đồng môn. Sau này, khi suy nghĩ lại thì thầy mới nhận thấy.

Thầy hầu như lớp nào cũng đi tập. 1 phần là vì mê HKD, và phần nữa là vì khg có tiền nên chả dám đi đâu. Đi học võ thì khg có tiêu xài chi hết .... Thầy tập lớp sáng sớm, lớp 3g trưa, lớp tối. Nhờ vậy mà thầy quen nhiều người và được họ chấp nhận.

Lúc đó thầy là nhị đẳng, nhưng đối với thầy, chưa đủ trình độ kỹ thuật. Thầy khg phải là người mới nhập môn, nhưng phải sửa lại những thói xấu đã học, và cái quan trọng nhất là thầy biết cách té để tránh bị thương.


Nhờ lúc nào cũng đi tập nên thầy trở thành bạn thân với các đệ tử nội trú thời bấy giờ như thầy Endo, Suganuma, Toyoda (đã qua đời). Thầy cũng quen thân luôn mấy sư đệ như Yasuno, Miyamoto, Osawa (con) Yokota. Những người đó bậy giờ là nhóm cột trụ của Aikikai hiện tại.

Thầy cũng hay tập với 1 người đai trắng tên Moriteru Ueshiba (đương kim ĐC). Nhờ tập với " bé " Moriteru nên thầy đã được ĐC Kisshomaru và thầy Yamaguchi chỉ dẫn khá tận tình.


http://i250.photobucket.com/albums/g...an/tissier.jpg


Với thời gian, thầy được trở thành Uke của ĐC, lúc đầu thì 1 lần/ tuần, xong lên 2 lần và sau 1 năm thì thành Uke " chính thức ". Khi đó, họ đã tin thầy và giao cho thầy trách nhiệm phụ trách tất cả võ sinh ngoâi quốc tới ghi danh học tại Hombu.


Khi được hỏi là có nên sang Nhật học HKD khg thì thầy thấy khó trả lời.


Bây giờ thì thầy khg cần nữa vì HKD đã bành trướng khá mạnh và trình độ kỹ thuật cũng khá cao, nhất là bên Tây Âu và Mỹ châu. Nhưng nhiêu lúc cũng nên sang " cho biết ", sau khi đã tới 1 trình độ kha khá và cái quan trọng nhất là phải được 1 thầy nào đó gíơ thiệu và có người ở Hombu " bảo lãnh ".
Thầy nhận xét là những ai sang Hombu mà khg được 1 thầy nào bên đó " lo " thì khg học được gì mấy. Thầy khg thấy mấy người đó có tiến bộ gì hết. Cái cách chỉ dạy cho đệ tử nội trú khác với cách chỉ cho người võ sinh thường, tuy họ học cùng lớp.


Cái khác duy nhất là sau giờ học chính thức, các ushideshi được các thầy chỉ, cát nghĩa những tiểu tiết riêng để hiểu rõ hơn. Vì vậy cách họ ra đòn nhìn " vuông vuông, cứng cáp " 1 chút.


Lúc thầy còn bên đó, nhờ tập với " ĐC con " nên thầy được " ĐC cha " và thầy Yamaguchi tận tình chỉ dạy. 1 trong những người bạn tập thường xuyên với thầy là thầy Saotome. Lúc đó thầy còn trẻ, và chắc nhờ duyên số, nên thầy được 2 nhân vật " chính " chỉ và sửa đòn như họ huấn luyện cho 1 võ sư chuyên nghiệp tương lai.


Trong thời gian bên đó, thầy cũng có tập với rất nhiều võ sinh ngoại quốc. Thầy có tập với nhiều người đã học và ở bên Nhật hơn 20 năm. Cách tập rất " thoải mái ", nhưng những người đó " thiếu thiếu cái gì". Họ thiếu cái " cấu trúc " trong bộ pháp, tấn pháp và kỹ thuật.


Cái đó là sự bất trắc khi sang học HKD ở Hombu mà khg có ai giới thiệu. Nói ra thì kỳ, nhưng ai mà khg có giấy giới thiệu thì cũng như là 1 người du khách vậy thôi. Các thầy vẫn dễ thương, gọi làm uke, nhưng họ khg coi người " võ khách " đó như là 1 võ sinh mà sẽ đại diện họ trong tương lai, và vì vậy họ khg lấy thời gian để chỉ dạy 1 cách cặn kẽ.


http://i250.photobucket.com/albums/g.../tissier-1.jpg


Ngoài chuyện " bảo lãnh " ra, Hombu là 1 nơi " rất hay " để học hỏi thêm về phương diện kỹ thuật. Đó là 1 nơi để tránh kiểu " ếch ngồi đáy giếng ". Ở đó có nhiều thầy và mỗi người chỉ 1 kiểu khác nhau. Khi tập nhiều lớp thì võ sinh sẽ mất cái cách suy nghĩ " tui đúng anh sai " hay " phải đánh cách này mà thôi ". Khi sang bên đó sẽ thấy những nguyên lý của HKD có thể được biểu lộ/ trình bày bằng nhiều cách khác nhau.


Khi bên đó, thầy đi từ lớp này sang lớp khác, từ thầy này sang thầy khác mà khg hề thấy ngại ngùng hay khó chịu. HKD bây giờ, võ sinh và cả võ sư (1 số thôi) quá chú trọng tới bề ngoài của đòn và khg nhắc hay để ý tới nguyên lý căn bản. Thầy Tissier hiểu rỏ sự khó khăn này vì thầy đã đi qua con đường đó.
Ngày thứ 2 khi tới Hombu, thầy đả đi lớp của ĐC. Thầy thấy ĐC đánh iriminage và sau khi nhìn thầy tự hỏi : " đánh kiểu gì mà dậm chân tại chỗ vậy ? " Sau đó thầy mới hiểu là những hình ảnh mà thầy có/học từ trước tới giờ, nhũng gì mà thầy nghĩ là đúng, chỉ là những gì thầy đã thấy. Thầy khg thấy là ĐC uyển chuyên, di động. Những kiến thức thầy dùng để tham khảo, để so sánh quá nông cạn để thầy hiểu được những gì thầy mới thấy.

Thầy Tissier khuyên nên tập với nhiều thầy khác nhau. Chỉ có lợi chứ khg có hại. Thầy mới cho 1 seminar bên Mỹ về, và trong seminar đó có nhiều thầy khác nữa, trong số đó có thầy Ikeda Hiroshi. Thầy Ikeda và thầy (và cả đương kim ĐC) cùng tuổi, và cũng là bạn tập thường xuyên khi thầy còn bên Nhật. Nhưng khi thầy về lại Pháp thì 2 ngưởi mất liên lạc với nhau.


Thầy Ikeda có 1 cách đánh HKD đặc biệt. Động tác gọn, nhỏ, thân hình hơi nghiêng ra đằng trước. Cách ra đòn của thầy Tissier thì khg có như vậy, ngược lại đằng khác. Thầy khg thích làm vậy, nhưng về mặt kỹ thuật, rất logic và thực tế ... Tuy cách ra đòn khác nhau, nhưng trong seminar đó thầy học được khá nhiều ....


Thầy khuyên là nên cởi mở khi có 1 HLV giỏi, có căn bản. Như vậy người võ sinh sẽ học được nhiều điều hay nhưng nên thận trong là đừng nên bát trước 1 cách mù quáng tại mỗi người có 1 thể trạng khác nhau.


Còn tiếp ...

Hành trình đến Hombu của thầy Tissier đúng là gian nan , càng đọc càng cảm phục về những năm tháng tuoit trẻ của thầy hơn . Thầy Tissier cũng chính là thần tượng của Haga


Bộ video này của thầy Tissier về Kenjutsu

part 1 : http://www.youtube.com/watch?v=NrJDwJqqRgA&mode=related&search=

part 2 : http://www.youtube.com/watch?v=ZWvhKOjFpyM

part 3 : http://www.youtube.com/watch?v=f9YS1wOKQek&mode=related&search=

part 4 : http://www.youtube.com/watch?v=dxZn6QoCL8w&mode=related&search=

part 5 : http://www.youtube.com/watch?v=iEwWzrF5FoU&mode=related&search=

part 6 : http://www.youtube.com/watch?v=SP7xEUzmc7I


Cô chú , anh chị hay các bạn nào muốn có VCD trên của thầy Tissier - có thể liên hệ với em Minh tại Hà Nội ( nick trên hkd.com là minhmeo ) 0988090245 - YM : minhmeo_1102 .

Chúc mọi người cuối tuần vui vẻ !

Thầy Tissier và Kickboxing

Khi còn bên Nhật, thầy cũng có học Kickboxing. Thầy có 1 người bạn tên Lilou Nadenick. Người này vừa học HKD và Karate. Lúc đó 2 người còn trẻ và cũng là lúc phong trào kickboxing đang thịnh hành. 2 người hay rủ nhau đi coi mấy trận đấu.


Cũng thời gian đó, giới Pháp kiều thích võ ở Nhật hay gặp nhau mỗi sáng CN ở hội Nhật-Pháp để trao đổi về võ thuật. Luật là khi ai muốn thi đấu phải mang găng và đeo giáp. Và nhờ vậy mỗi võ sinh đều thấy những cái hay, những thiếu sót và sơ hở của bộ môn mình.


Rồi 1 hôm, thầy cùng 1 người bạn tên Yves đi đại vô 1 phòng tập thê dục dạy Kickboxing. Họ vô đại và cũng tình cờ, nới đó là phòng tập của VDV Shima (vô địch Nhật lúc bấy giờ) và Fujiwara (1 trong những VDV kickboxing gioỉ nhất lúc đó). 2 người đó đang tập với nhau và 1 lúc sau thì Kurosaki tới. (Kurosaki là 1 võ sinh tên tuồi của làng Karate Kyukoshin.)


Khi thầy vô ghi tên thì gặp Shima. Hắn ngồi trong văn phòng và hỏi thầy muốn gì. Cái khg khí lúc đó tức cười lắm. Khi vô thì phải kêu " ouss " (OSU � ai đã học Karate thì sẽ hiểu), phải cởi áo khoác, cởi giầy, bước tới trước văn phòng và chờ cho người trong văn phòng hỏi. Đúng là 1 lễ nghi đãc biệt. Nhưng nhờ Yves đã học Karate nên hắn biết rõ những nghi lễ này.


Xong Shima hỏi " mấy ng muốn gì ? ", khi thầy và bạn trả lời là muốn ghi tên học thì hắn lại hỏi " tại sao ? " và cứ như vậy, với mỗi câu hỏi, với mỗi câu trả lời đều được tiếp tục với " tại sao ? "


Tới 1 lúc thầy nhìn người bạn và tự hỏi là Shima ngu hay sao mà cứ hỏi tại sao vậy ! Thật ra là vào thời điểm đó, rất ít ngoại quốc sang bên Nhật ghi tên học võ nên khi thấy 2 " thằng tây con trẻ " vô ghi danh, họ thắc mắc. Bây giờ thì chắc sẽ khg có những chuyện khôi hài như vậy nữa đâu.


Thế là buổi tập đầu tiên bát đầu với 1 số đòn căn bản. Shima bắt cả 2 đứng trước 1 tấm gương và làm đi làm lại vài thế căn bản, hắn thì trở vô văn phòng.
Sau khoảng nửa tiếng tập tới tập lui, cả 2 đều ngừng tập thì bất chợt từ văn phòng Có 1 tiếng la " êêêê !" xong Shima bắt tiết tục tập những thế căn bản tiếp.


Cái khg khí tập khác xa Hombu và khá đặc biệt. Mỗi khi tới tập, việc đẩu tiên là phải lau sàn gỗ mặc dù người tập ca trước mới lau xong trước khi về. Sau khi lau thì phải la " Ouss, ke�ko onega� shimasu ! ". Xong thì bắt đầu nhảy dây, tập với bị cát.


Sau 1 thời gian thì thầy chơi thân với Fujiwara, 1 người rất dễ thương và là 1 võ sĩ thượng thừa. Thầy cũng đi coi đấu đaì, và cũng có thượng đaì. Nhờ vậy thầy mới hiểu được và nhìn võ thuật dưới 1 khiá cạnh khác. Khó mà giết người được với 1 cú đá hay 1 cú đấm, và chỉ có bao cát là địch thủ duy nhất mà khg trả đòn ... và khg bao giờ nên khinh địch. Nhờ học hỏi được thêm như vậy, thầy thấy tự tin hơn.


Những gì thầy tập với Shima đã gíup thầy khi thầy về Pháp. Thầy có người bạn tên Lavoratto, và cũng tập với Lavoratto có nguyên đội tuyển Karate Pháp. Rồi 1 hôm khi thầy tới thăm Lavoratto, thầy được giới thiệu là 1 aikidoka .... Thầy bắt đầu tập với đội tuyển Pháp, mỗi sáng chạy jogging và tập thể lực với họ. Thầy cũng chỉ họ 1 số " mánh ". Khi tập chung thầy cũng ăn đòn nhưng cũng trả miếng và nhờ vậy được họ chấp nhận và nể


Lúc mới bắt đầu tập Kickboxing, những gì thầy tập trong HKD khg giúp đỡ lắm và trong HKD hay né đòn. Nhưng kenjutsu đã giúp thầy rất nhiều. Trong Ryu Kashima shin, có 1 đòn nhập nội trực tiếp và rất lẹ. Thầy hay dùng cái đòn này trong kickboxing. Thầy thủ thế Waki gamae và ra đòn như là chém kiếm. Có rất nhiều " địch thủ " đã dính đòn này.


HKD giúp thầy có 1 cái nhìn tổng quát hơn mấy dân tập kickboxing. Nhờ vậy thầy đoán được đường đánh của đối thủ.


còn tiếp ...

Những khác biệt giữa HKD và các môn võ khác


Có khá nhiều điểm khác biệt.

Điểm đầu tiên là cách dạy. HKD là 1 hệ thống giáo dục mà võ thuật là 1 dụng cụ để dạy.


Sau tới phần kỹ thuật. Trong HKD, có nguyên lý và đặc tính. Những đặc tính trong lĩnh vực " bẩm sinh ", còn những nguyên lý trong trình độ hiểu biết / kinh nghiệm. Phản xạ là 1 đặc tính, có thì tốt, khg có cũng khg sao, trong khi cái tư thế, bộ pháp, thân pháp là nguyên lý.

Cách nhìn, khoảng cách (ma ai), hiệu quả tối đa với ít lực là nguyên lý. Kỹ thuật HKD sẽ hoàn hảo khì áp dụng được tất cả những nguyên lý đó cùng 1 lúc.
Cái điểm khác biệt chính giữa HKD và mấy võ phái khác và những nguyên lý là những yếu tố quan trọng trong1 đòn và khg thể nào thay thế những nuyên lý đó bằng đặc tính. Không thể nào thay thế bất cứ 1 kỹ thuật nào đó bằng sức mạnh cơ bắp hay sự mau lẹ của con người.


Về khía cạnh tâm thần, thầy Nishio đã nói HKD là võ thuật của sự " tha thứ " (yurusu Budo). Đừng quên cái khái niệm tôn trọng nhau, nhất là tôn trọng địch thủ. Võ thuật từ trước tới giờ được dùng để bảo vệ, nhưng phòng thân mà giữ địcu thủ khỏi bị sát thương chỉ có HKD mới có.





Jo và Bokken có phải là 1 bộ phận đòn thể của HKD ?

Theo thầy nghĩ thì khg! về phương diện chính thức, ở Hombu, khg có 1 lớp vũ khí (bokken hay Jo) nào hết ! Có vài cái bokken để tập suburi, nhưng khg nên tập nhiều quá, nhất là lối tập 2 người. (Xin mấy bạn hã đọc bài về thầy Chiba - phần nói về thầy Saito- sẽ thấy sự khác biệt và hiểu tại sao vũ khí khg được dạy tại Hombu.)


Về phương diện cá nhân, thầy lúc nào cũng thích Kiếm thuật. Cách vô đòn trực tiếp, khg có vòng tròn như trong HKD. Thầy có duyên số được thầy Inaba dạy.


Thầy khg nghỉ là phải nhất thiết học vũ khí để học HKD. Nhưng vũ khí giúp võ sinh biết canh khoảng cách trong đòn HKD. Những môn võ đấm đá khác cũng có thể giúp võ sinh HKD trong việc canh khoảng cách. Vũ khí là dụng cụ học HKD chứ khg phải là thực chất của aikido.
Khi thầy cho seminar dài (1 tuần), lúc nào thầy cũng dạy Ken tại nhiểu người muốn biết chứ khg phải là chủ yếu.




Ý nghĩ của thầy về sự tiến hoá của HKD


Theo thầy, 1 môn võ mà khg tiến hoá sẽ là 1 môn võ chết. Trong HKD, những đòn căn bản được coi như 1 bài quyền. Những bài căn bản đó là những điều cần thiết mà ai cũng phải học và biết. Xong tới phần áp dụng những cái căn bản đó.

Chính lúc này là lúc phải đ ixa hơn những gì mình đã học. Lúc này là lúc phải sáng tạo, phải phát minh, phải có cái nhìn mới của những đòn căn bàn mình đã học : sự tiến hoá là ở chỗ này.

Ai mà nghĩ là sư phụ mình là người giỏi nhất, xong tới mình và học trò mình sẽ thua mình 1 bực, nếu nghĩ như vậy thì vài lớp / thế hệ sau, môn võ đó sẽ ra gì ?


Cái quan trọng là phải tuyệt đối nghiêm khắc với những căn bản và nguyene lý của HKD, nhưng tất cả mọi chuyện đều tiến hoá ! đó là 1 quá trình thiên nhiên và HKD sẽ khg ngoại lệ.

Cái tìm hiểu nguyên lý của HKD, cái thanh lịch trong đòn thế, cái tâm của sẽ bất dịch.

HKD là cuộc sống của thầy. Càng ngày thầy càng thích và càng thấy hứng thú khi tập. Nhưng với thời gian, thầy thấy sức nặng của tuổi tác và cơ thể khg còn được như xưa. Cách tập của thầy bây giờ là chú trọng tới kỹ thuật và nguyên lý và càng ngày thầy càng thấy và tin vào hiệu quả của HKD.


Cái lỗi lầm mà ai cũng làm là khg chấp nhận mình gì đi, và lúc nào cũng nghĩ tới cách tập hùng mạnh của lứa tuổi thanh niên. Với 1 kỹ thuật chính xác, người võ sinh khg mất phần lanh lẹ. Mình phải tinh luyện, phải học từ kinh nghiệm, lúc nào ra đòn, làm sao dùng ít sức ... Những thứ đó cũng lợi hại khg thua gì lúc còn trẻ.



Về nghi lễ trong HKD

1 chuyện thầy hay thấy trong nghi lễ HKD là cách chào seiza. Người Hồi giáo chỉ chào như vậy trước Allah và cách chào của HKD khg khác gì lắm cách chào của họ. Chính vì vậy rất nhiều Aikidoka hồi giáo khg chào.

Mấy lần thầy đã cho seminar bên Algerie và thầy là người duy nhất chào sư tổ. Những tình thế như vậy khá khó sử, nhưng cái lễ nghi khó khá tế nhị và rất khó giải thích. Ngay tại Pháp, những học trò hồi giáo của thầy cũng khg chào. Họ khg biết cái chào đó là để cám ơn tất cả những người đã chuyển môn võ này lại cho người đang tập, từ sư tổ, thầy, HLV cho tới bạn tập.

Thầy khg dám nghĩ tới những chuyện như vậy nếu mấy người đó sang Nhật học. Ở võ đường nhỏ thì còn may ra nói chuyện và giaỉ thích được, chứ nếu lấy ví dụ tới tổng đàn của Karate Kyukushin mà làm như vậy là ăn đòn và bị tống cổ ra ngoài ngay.


Ngược lại, thầy cũng đã thấy nhiều người làm " quá lố ". Có 1 ít võ sinh tây Âu chào theo nghi lễ Shinto mà ngay Hombu cũng khg áp dụng ...


Đối với thầy, Thầy khg tập khí công hay TCQ. Đối với thầy Khí chỉ là nguồn sinh lực, là sức sống trong cơ thể con người. Khí mà bị bế tắc thì bị bệnh và những động tác trong HKD tuy khác với động tác khí công hay TCQ nhưng cũng đem lại cùng kết quả.



còn tiếp ...

Cảm nghĩ của thầy với 1 số nhân vật tên tuổi trong làng HKD




Kisshomaru Ueshiba

Con người biểu hiệu cho sự tôn trọng, sự nghiêm khắc, con người đã đem HKD tới trình độ hiện tại. Người đã chấp nhận nhiều chỉ trích và thành công nhiệm vụ quảng bá HKD.

Những học trò của ĐC khg dễ thương cho lắm. Những đại sư hiện tại (thầy ám chỉ mấy shihan Nhật) đều là học trò của ĐC chứ khg phải chỉ là học trò của sư tổ. Khg phải sư tổ, lúc 70t đầu là người đã chỉ họ những căn bản như ukemi, ikkyo, nikkyo ... người chỉ là ĐC. Họ tự làm cho mình có giá trị khi nói là học với sư tổ. Người mà chỉ họ nhiều nhất là ĐC

ĐC là người đã tô xon cho HKD về mọi lãnh vực.

Thầy còn nhớ là vào năm 1980, ở hội nghi thế giới đầu tiên của hội IAF (International Aikido Federation) tại Paris, thầy, thầy Osawa con và Moriteru Ueshiba là 3 người Uke cho ĐC. Khi trong phòng thay đồ, thầy mới thấy ĐC ốm yếu vì bệnh. ĐC lúc đó khg nặng hơn 40kg sau khi bị mổ.
Khi ĐC bước lên thảm, cái trang nghiêm, cái phẩm cách của ĐC thật là khó tả. ĐC là 1 con người bị đánh giá thấp.



Moriteru Ueshiba

Thầy rất tin vào đương kim ĐC. ĐC là 1 môn sinh giỏi, thông minh và hiện đại. Cái " ghế " mà ĐC đang ngồi rất phước tạp nhưng ĐC đã qua được aỉ đó. Càng ngày ĐC càng tự tin hơn. ĐC tôn trọng những " cây cổ thu " của giới HKD nhưng vẫn tự lấy được 1 số quyết định lớn.



Koichi Tohe�

Thầy Tohei thật là đặc biệt. Bây giờ thầy Tissier mới hiểu và bây giờ mới muốn có dịp tập với thầy Tohei. Lúc xưa thầy Tissier khg thích những cách tập đó vì có cảm tưởng như vô ích.

Thầy có đi lớp của thầy Tohei khi còn bên Nhật, nhưng khg hợp với cái kiểu tập " dương tay ra, bị gập lại, nhớ dùng khí thì tay khg bị gập ... " vì thầy khg hiểu chi ráo.

Cái mà thầy chắc 100%, là thầy Tohei rất mạnh và rất giỏi ! Khg ai dám nói trái lại với chuyện đó hết.




Se�go Yamaguchi

Thiên tài của tất cả bậc anh tài. 1 bậc đại trí khó ai bì kịp.





Nobuyoshi Tamura

Rất ngưỡng mộ những gì thầy Tamura đã làm bên Âu Châu. Rất khâm phục kỹ thuật của thầy Tamura. Thầy có cảm tưởng là những phụ tá của thầy Tamura khg được giỏi cho lắm ...




Masamichi Noro

1 người đặc biệt. Thầy Tissier chưa bao giờ học với thầy Noro vì giữa thầy Noro và sư phụ thầy Tissier (Nakazono), 2 người khg hợp với nhau. Bây giờ thì Thầy Tissier và thầy Noro đã qua lại vớ nhau và thầy Noro đã nói với ĐC nên thăng cho thầy Tissier 8 đẳng.




Morihiro Sa�to

Thầy có học với thầy Saito khi thầy Saito lên Hombu đứng lớp vào ngày CN, 1 tháng 1 lần. Ngòai lớp đó ra, thầy Tissier khg có dịp gần gũi với thầy Saito nên khg biết rõ.

Vềmặt kỹ thuật và nhân cách thì khg thể nói gì được. Chỉ khổ là có 1 số học trò thầy Saito là phần tử quá khích.
Phải công nhận là thầy Saito lúc nào cũng nghĩ kỹ thuật thầy là kỹ thuật " nguyên chất " của sư tổ, nhưng tất cả những thầy ở hombu, ai cũng nghĩ vậy hết và ai cũng đúng hết !!!

Thầy có tham dự 1 seminar của thầy Patricia Heindricks, 1 trong những học trò ruột của thầy Saito. Thầy Heindricks rất cởi mở, kỹ thuật rất năng động chính xác và chặt chẽ, căn bản rất vững! chỉ có 1 điều đáng tiếc là cách tập quá thụ động.





Mitsurugi Saotome

Là 1 người bạn thân, thầy Tissier và Saotome đã có rất nhiều kỷ niệm vui buồn với nhau khi còn ở Hombu. Tất cả các đòn gậy (Jo) của thầy Tissier là thầy Saotome đã chỉ cho.

Đối với thầy Tissier, HKD của thầy Saotome là 1 trong những kỹ thuật đẹp nhất. Có 1 lúc thầy Tissier khg liên lạc với thầy Saotome nữa khi thầy Saotome chìm đắm trong cái nghiên cứu về HKD. Thầy đánh Kotegaishi với thế công Chudan Tsuki bằng chân ... và nhiều kiểu như vậy nữa !!! Nhưng thầy Saotome đã tự " tìm lại được " và từ lúc đó, HKD của thầy càng ngày càng tiến và đẹp mắt nhất.





Kazuo Chiba

1 người cuống hút, hấp dẫn. 1 trình độ kỹ thuật ngoại lệ, khó ai bì kịp. Nhưng cách tập và tính tình thầy làm người ngoài có cảm tường là dùng bạo lực 1 cách vô ích ...



Còn tiếp ...

Trích dẫn:

---

Thầy có tham dự 1 seminar của thầy Patricia Heindricks, 1 trong những học trò ruột của thầy Saito. Thầy Heindricks rất cởi mở, kỹ thuật rất năng động chính xác và chặt chẽ, căn bản rất vững! chỉ có 1 điều đáng tiếc là cách tập quá thụ động.

---

Không biết tại sao một cách tập rất thu động nhưng lai đào tạo ra một người rất cởi mở, kỹ thuật rất năng động chính xác và chặt chẽ, !!!!

Trích dẫn:

---

Saotome chìm đắm trong cái nghiên cứu về HKD. Thầy đánh Kotegaishi với thế công Chudan Tsuki bằng chân ... và nhiều kiểu như vậy nữa !!! Nhưng thầy Saotome đã tự " tìm lại được " và từ lúc đó,....

---

Có ai phản đối hay đồng tình với thầy Tissier? Đánh bằng chân thì có gì sai? Sao lai nói " tìm lại được "?

Trích dẫn:

---

Không biết tại sao một cách tập rất thu động nhưng lai đào tạo ra một người rất cởi mở, kỹ thuật rất năng động chính xác và chặt chẽ, !!!!

---

đâu có gì lạ đâu? Căn bản vững, chính sác nhưng cách tập static chứ khg dynamic! ví dụ như để bị nắm tay thay vì ra đòn trước khi uke nắm được tay. cách tập static là để chỉ căn bản vì làm vậy khó hơn ...

Còn về thầy Saotome thì tùy thời gian tập! Tui khg thể nói đồng ý hay khg vì phải nhìn thấy mới nói được! Nhiều ví dụ điển hình là có nhiều người đứng lớp nhiều khi chỉ kỹ thuật quá fantaisy, có người thích, người khg vậy thôi! Lúc đó họ thuộc giai đoạn "ri" (theo thầy Tamura) và có thể về sau thấy khg "hợp" nên bỏ những kỹ thuật đó đi.

Theo ý tui khi thầy nói "tìm lại được" đây có nghĩa là bớt fantaisy đi thôi. Trở lại căn bản ... Hơi đâu thắc mắc làm chi?

Trích dẫn:

---

Gửi bởi aiki

Koichi Tohe�
Thầy Tohei thật là đặc biệt. Bây giờ thầy Tissier mới hiểu và bây giờ mới muốn có dịp tập với thầy Tohei. Lúc xưa thầy Tissier khg thích những cách tập đó vì có cảm tưởng như vô ích.
Thầy có đi lớp của thầy Tohei khi còn bên Nhật, nhưng khg hợp với cái kiểu tập " dương tay ra, bị gập lại, nhớ dùng khí thì tay khg bị gập ... " vì thầy khg hiểu chi ráo.

---

Học võ tương tự như tôn giáo, nó có nhiều dòng tu. Từ sự cảm nhận của từng cá nhân khác nhau, họ sẽ tìm ra đường hướng thích hợp với mình trong khoảng thời gian nào đó. Đôi khi, hằng chục năm sau, họ mới cảm nhận được những gì họ cho là vô lý. Nếu hiện nay họ cứ cố gắng học hỏi cái họ tin rằng vô lý, kết quả có lẽ còn xấu hơn nửa, vì họ khó lòng tiến bộ :wacko:
Lúc mới tập Aikido, tôi cố gắng theo lối thầy Tohei, nhưng cuối cùng không đến đâu, phải bỏ dở. Mười năm sau, mới thấy được cái hay của nó .

Trích dẫn:

---

Gửi bởi aiki

Se�go Yamaguchi
Thiên tài của tất cả bậc anh tài. 1 bậc đại trí khó ai bì kịp.

---

Tôi rất thích lối đánh gọn và chắc của thầy Yamaguchi.

Trích dẫn:

---

Gửi bởi aiki

Mitsurugi Saotome
Thầy đánh Kotegaishi với thế công Chudan Tsuki bằng chân ... và nhiều kiểu như vậy nữa !!!

---

Đây là lối đánh lạ và chế biến của Saotome sensei lúc trẻ
http://www.youtube.com/watch?v=xkdRMZjuUBs

Kỷ niệm " ngộ " nhất của thầy.

Thầy có nhiều lắm nhưng có 2 cái " ngoại lệ ". 1 lần, trong 1 cuộc biểu diễn, thầy và 1 vài người nữa phải làm Uke cho ĐC. Trong lúc chờ được gọi, thầy phải ngồi seiza. Sau khoảng 20 phút ngồi chờ, khi được ĐC gọi, thầy tính đứng lên nhưng tự nhiên ngã xập xuống ... Vì ngồi seiza quá lâu, máu khg xuống phần dưới chân nên thầy đứng lên khg được ....

1 lần nữa, cũng trong 1 cuộc biểu diễn khác, có 1 thầy Nhật khá già. Kỳ đó thầy kia hơi xỉn và khi mặc Hakama vô, thầy kia để 2 chân trong 1 ống của Hakama ... và nguyên cuộc biểu diễn xẩy ra như vậy !

Thầy Tissier cũng đã ra khá nhiều DVD về HKD. Trong đó có 1 bộ nói về cách " áp dụng " HKD. Cuốn DVD đó khác mấy băng HKD khác vì khg chỉ thế căn bản. Thầy muốn mọi người coi HKD với 1 cái nhìn mới.


Về dĩa DVD chót của thầy

Trong DVD đó có 1 phần nói về các đòn chống đòn chân như đá thẳng đàng trước (Mae geri), đá vòng cầu (mawashi geri) v.v... Thầy khg chỉ nhửng thế đỡ căn bản như chụp chân, mà thầy chỉ những cách né dựa trên trục đứng. Cái ý chính là chỉ cho aikidoka làm sao áp dụng những gì đã học để đối phó với những thế công thông thường của các võ khác, những thắc mắc mà ai cũng có nhưng ít khi được chỉ trong võ đường.

Ví dụ như là với thế công đá thằng, quét chân trụ của đối phương bằng cách dùng atemi, và áp dụng Kotegaishi theo sử phản ứng của đối phương.

Thầy ra dĩa đó vì trong lớp học ít có thì giờ để chỉ những đòn đó. Lớp học thường đư5ơc dùng để chỉ rõ căn bản, vả lại, muốn tập được những đòn đó thì võ sinh cũng phải tập những cú đá đó và có khá nhiều võ sinh HKD khg thích tập như vậy. Đĩa DVD đó là 1 dụng cụ để cho những aikido tìm hiểu xâu thêm về những khiá cạnh đó.

Thêm một bài phóng sự nữa của Guillaume Erard về thầy Tissier. Các bạn bật chế độ phụ đề tiếng Việt để xem

https://www.youtube.com/watch?time_c...&v=mxzflmYMlWU

Christian Tissier Shihan là một trong những vị thầy Aikido nổi bật trên thế giới và người không phải là người Nhật mang đẳng cấp cao. Sau hơn 8 năm kể từ lần đầu tiên phỏng vấn thầy, trong một những chuyến đi đến Châu Âu tôi đã có dịp đến thăm dojo của thầy Christian Tissier và thực hiện buổi phỏng vấn thứ hai với thầy. Tissier Shihan đã tập luyện Aikido hơn 50 năm và tôi nghĩ rằng đây là dịp tốt để nhìn lại sự nghiệp Aikido phong phú của thầy, trao đổi với thầy về thời thầy bắt đầu tập ở Paris, khoảng thời gian 7 năm thầy ở Nhật tập luyện với các thầy của Hombu Dojo, và những hoạt động giảng dạy của một huyền thoại sống như thầy.

Guillaume Erard: Thầy đã bắt đầu Aikido như thế nào?
Christian Tissier: Tôi bắt đầu tập Aikido ở Pháp, Paris với một ông thầy tên là Jean-Claude Tavernier. Đó là trường phái Aikido của Mochizuki do Hiroo Mochizuki, con trai của Minoru Mochizuki, dạy. Tôi tập ở đó khoảng một năm. Rồi chúng tôi gặp Nakazono Sensei, đến từ Marseille. Tôi như được khai sáng bởi Aikido của thầy rất khác. Nó thực sự là Aikido. Tôi theo Nakazono Sensei cho đến khi tôi lấy được hai Đẳng và khi tôi 18 tuổi, tôi quyết định đi Nhật để phát triển Aikido của mình. Kế hoạch của tôi là chỉ đi khoảng vài tháng. Tôi tính là tập Aikido khoảng 6 tháng ở Nhật Bản, hay chỉ là đặt chân đến Nhật là đủ. Nhưng mọi thứ hóa ra khác hẳn.

Guillaume Erard: Cuộc sống ở Nhật lúc ấy thế nào?
Christian Tissier: Tất cả những ai đã từng ở đầu đó điều biết ở đó thế nào, anh sẽ nhanh chóng bị cuốn vào nhịp sống của người Nhật, vì sự dễ chịu trong cuộc sống ở đó. Bây giờ cuộc sống ở Nhật có thể khác nhưng vào thời đó, thậm chí ngay cả khi không có việc làm, ở Nhật, các mối quan hệ khá đơn giản đối với một người trẻ tuổi và không có nhiều sự ràng buộc. Nếu một người ham học hỏi, cuộc sống sẽ nhanh chóng cảm thấy thoải mái ở đó.
So với Paris, Tokyo đối với tôi dường như là một làng quê lớn. Những con đường nhỏ, những ngôi nhà nhỏ, không có những tòa nhà cao… Trong khu vực lân cận, thì Aikikai là tòa nhà cao nhất. Lúc đó mọi thứ vẫn rất giống như miền thôn quê. Tôi thích nhịp sống khi ấy, việc tập luyện, nhưng có một điều là không dễ để kết thân với người khác.

Guillaume Erard: Ở Hombu Dojo thầy theo những thầy nào?
Christian Tissier: Khi tôi tới, tôi tham gia tất cả các lớp từ sáng tới tối vì tôi không có gì để làm khi đó. Lúc đó thật thích vì có những thầy như thầy Saito dạy các lớp Chủ Nhật buổi sáng, thầy Tohei Koichi, thầy Tohei Akira người sau đó chuyển đến Mỹ...
Tôi đến tất cả các lớp dù tôi có thích một số thầy hơn và thậm chí tôi không hiểu Aikido của các thầy. Lúc đó tôi không hiểu Aikido của Đạo Chủ. Nó quá khác so với những gì tôi đã được học. Tôi thậm chí còn nghi ngờ khả năng của Đạo Chủ. Tôi phải mất một thời gian để nhận ra là tôi đã sai. Nó không giống với những gì tôi đã học nên dĩ nhiên, trong mắt của tôi, nó không hay.

Guillaume Erard: Thái độ của các thầy như thế nào khi thầy tới Hombu Dojo?
Christian Tissier: Thật tức cười. Các thầy thắc mắc tôi là ai, đặc biệt là Đạo Chủ. Thầy Yamaguchi biết vì thầy nhận được thư từ thầy Nakazono. Lúc đó không có nhiều người nước ngoài và Đạo Chủ thắc mắc thằng nhóc 18 tuổi kia là ai nên ông chỉ quan sát tôi từ đằng xa. Đạo Chủ là người rụt rè nhưng một ngày ông đến nói chuyện với tôi. Tôi không thể nói tiếng Nhật nên việc nói chuyện không dễ dàng nhưng từng chút từng chút, mối quan hệ được hình thành. Tôi bằng tuổi với con trai Đạo Chủ, tức là Đạo Chủ hiện giờ, lúc đó ông mới mang đai trắng và chưa mặc hakama, chúng tôi thường tập luyện với nhau. Dần dần, Đạo Chủ bắt đầu kêu tôi là uke và ông thực sự trở thành một trong những người thầy của tôi. Tôi theo lớp của Đạo Chủ mỗi buổi sáng trong nhiều năm. Thêm vào đó, tôi chủ yếu theo lớp thầy Yamaguchi. không chỉ ở Hombu Dojo mà còn ở dojo của thầy ở Shimokitasawa và ở Meiji vào các sáng thứ Năm. Mối quan hệ ấy giống như quan hệ cha con. Thầy che chở tôi và tôi thường đến chỗ của thầy. Các thầy khác mà tôi cũng thân là thầy Saotome và thầy Masuda. Chúng tôi thường đi chơi với nhau.

Guillaume Erard: Lúc đó thầy Saotome và thầy Masuda đã đang dạy rồi ạ?
Christian Tissier: Lúc đó, thầy Endo mới được 4 Đẳng, cả thầy Suganuma nữa, các thầy ấy bắt đầu dạy ở Aikikai nhưng không phải lớp trên lầu. Thầy Saotome thì đã 6 Đẳng và ông thường dạy lớp 3 giờ các chiều thứ Tư. Tôi thường luyện tập với mọi người, kể cả thầy Watanabe và vì mọi người thường xuyên thấy tôi, tôi là một phần của dojo.

Guillaume Erard: Các võ sinh Hombu Dojo thường cảm thấy rối vì có quá nhiều thầy. Thầy có gặp khó khăn tương tự?
Christian Tissier: Thú thật, tôi chưa bao giờ gặp vấn đề này. Tôi không bao giờ cố gắng bắt chước thầy Yamaguchi chí ít trong lối đánh phóng khoáng của thầy.Lối đánh của thầy không phóng khoáng, nó thuần khiết, nhưng anh thấy sự thái quá trong một số học trò của thầy. Thầy Yasuno không như thế, nhưng một vài, kể cả một vài người ngoại quốc như thế và ai bắt chước theo hình. Chúng ta thường bắt chước cái dễ nhất, nếu thầy vuốt tóc, chúng ta cũng vuốt tóc. Người ta bắt chước cái giống như là tác phong của thầy thậm chí thầy phải như vậy, cách tập của thầy như chơi đùa với bạn tập nhưng thật chất thầy không thích đùa cợt với với bạn tập. Thầy thường nói "Waki ga nai"; nghĩa là "không được để lộ sơ hở". Cái thầy thích ở tôi là tôi chân thật và tôi đánh Aikido của tôi, thậm chí dù khi thầy dạy, tôi luôn cố gắng hết sức để thực hiện cái thầy vừa chỉ vì đó là cái tôi muốn tập. Nhưng khi tôi đến lớp của thầy Osawa người có Aikido hoàn toàn khác, tôi cố gắng thực hiện theo Aikido của thầy Osawa. Nên tôi nghĩ rằng tôi không bao giờ có những vấn đề về sự thích nghi.
Bây giờ bên ngoài có người có thể nghĩ rằng tôi có vấn đề nhưng tất cả các thầy đều lấy tôi là uke, thậm chí thầy Tada khi trở về Nhật vào năm 1974 hay 75. Thầy thường dạy các ngày thứ Ba và tôi rất thường xuyên làm uke cho thầy dù Aikido của chúng tôi hoàn toàn khác nhau. Điều quan trọng là trong Aikido phải có căn bản, đó là lý do thật sự quan trọng phải đến lớp của Đạo Chủ. Không phải là một Aikido chính thức nhưng đó là cái gì đó mà bạn không thể tranh cãi được. Nếu anh muốn những người mới tập có một ngôn ngữ chung, tốt nhất là dạy shomenuchi là tránh khỏi đường tấn công của đối phương và sau đó nhập lại, vân vân... đối với đòn ikkyo, nikyo, sankyo, yonkyo. Và rồi tùy theo cảm nhận mỗi người, thêm vào các khác biệt. Nếu một người muốn đi theo kiểu nhập vào trực tiếp, hoặc như thầy Endo, đưa tay về sau một ít, vân vân... Nhưng nếu một người không có căn bản và một ngôn ngữ chung, người đó sẽ không dễ dàng tập cho dù là ở đâu. Khi một người gặp một thầy mới, quan trọng phải thấy một cách tổng thể, bỏ đi những cái mình đã biết, và tập trung vào cái mình thấy khác. Ở Aikikai, mọi người đều có cái nền tảng căn bản giống nhau.

Guillaume Erard: Thầy đã nắm vững được hết các căn bản như vậy chưa khi thầy đặt chân đến Nhật Bản?
Christian Tissier: Chưa, khi tôi đến Nhật Bản, Tôi không biết đâu là điểm khác giữa nikyo omote và ura. Đối với chúng tôi, nikyo luôn luôn là như thế này vì trình độ ukemi không cao. Khi một thầy Nhật đến giới thiệu Aikido, làm uke chúng tôi không biết nhưng yêu cầu khi làm uke như là phải đổi tay, vân vân nên các thầy phải cho thấy thực tế áp dụng thế nào. Dễ hơn vơi các thầy là cho thấy nikyo như thế đó, và "aaaa, đau quá", sankyo... Không có omote và ura vào thời điểm đó.
Khi tôi đến Nhật Bản, tôi khám phá ra cấu trúc mà Đạo Chủ đã đặt ra. Cách biên soạn như thế là một khám phá vĩ đại. Tôi phải nói rằng lúc đó ở Pháp, chúng tôi tập Aikido ứng dụng nhiều hơn.

Guillaume Erard: Có phải vì người Pháp muốn tập trung vào các kỹ thuật có thể ứng dụng trên đường phố?
Christian Tissier: Không phải, nó là vì trình độ lúc đó không đủ. Tôi đã đi vòng quanh thế giới, nếu bạn tới một đạo đường mà họ chỉ tập có kokyunage, đó có nghĩa là thầy ở đó không giỏi. Bời vì các kỹ thuật ném và té bay là dễ. Nếu bạn thực sự muốn dạy katatedori ikkyo, nikyo, sankyo, yonkyo, với cách đổi tay đúng, đó là hoàn toàn kỹ thuật và mất thời gian để tìm hiểu, có một lôgic ở đó. Các thầy phải hiểu lôgic này, mà không phải thầy nào cũng hiểu. Bây giờ tình trạng đó vẫn vậy.
Nếu anh hỏi ai đó "Tại sao chúng ta làm như vậy" anh sẽ nhận câu trả lời là "bời vì đó là cách chúng tôi tập". Có ai suy nghĩ về điều đó không? Có vài thầy có, thầy Yamaguchi có suy nghĩ về điều đó. Mỗi khi anh đặt một câu hỏi, anh có câu trả lời. Có những kỹ thuật thầy không muốn thực hiện. Thầy không bao giờ chỉ aihanmi katatedori, có lẽ chỉ với nikyo ura nhưng với thầy đó không phải là đòn nắm thực sự. Trong hanmi handachi, ngoại trừ shihonage hay kaitennage trực tiếp, thầy không bao giờ chỉ shomenuchi iriminage. Với thầy, nó vô nghĩa. Thầy có thể có hỏi trong lúc thi nhưng khi dạy, là một người 8 hay 9 Đẳng bản thân thầy không muốn thực hiện kỹ thuật như thế.
Đối với tôi cũng vậy, bây giờ có những kỹ thuật tôi không muốn thực hiện nữa. Tôi không còn muốn dạy tachidori vì nó dường như nó không phù hợp lắm. Tôi có một vài kinh nghiệm trong các môn võ khác và trong kiếm thuật. Tôi nề hà phải chỉ môt vài thế trong hệ thống giảng dạy nhưng tôi không còn tin vào nó. Đối với dao, nó cũng như vậy. Dĩ nhiên đó là một yêu cầu cho các kỳ thi, cho nên đó là điều quan trọng mà các phụ tá tôi phải dạy. Kỹ thuật với vũ khí ở đây không phải là để dạy cách tự bảo vệ mình chống lại một con dao, các kỹ thuật ở đây để nhấn mạnh cái gì là quan trọng. Khi có dao, thậm chí là dao gỗ, có những cái quan trọng sẽ xuất hiện trong kỹ thuật. Nếu anh thực hiện kỹ thuật shihonage mà không có dao, tốt hơn là anh để tay gần với cơ thể. Nhưng với dao anh không thể làm thế vì như thế là nguy hiểm. Nhấn mạnh cái gì là quan trọng hơn trong hành động như là một "gia vị" thêm vào việc luyện tập. Nhưng thật ra, kỹ thuật đó vô dụng. Trong tự vệ, kỹ thuật đó không hiệu quả. Đó là kỹ thuật đẹp mà các thầy 3 đến 6 Đẳng trình diễn, nhưng với phần đời còn lại ít ỏi để dạy Aikido và sống, gắn với thông điệp mà tôi có thể truyền tải… thậm chì dù rằng tôi không giỏi hơn ai cả, nếu người ta thích kỹ thuật của tôi, thì tôi nên cho họ thấy cái mà khiến tôi quan tâm hiện tai hơn cái mà tôi không còn tin vào.

Guillaume Erard: Tôi nghĩ là với các buổi tập huấn, học viên không có cơ hội tiếp cận được với thầy như lẽ ra phải vậy...
Christian Tissier: Vâng, nó là sự kết hợp của nhiều thứ. Trong cuộc sống của một võ sinh Aikido, có nhiều giai đoạn. Anh cũng là một người tập Aikido, anh trẻ hơn tôi và tại một vài thời điểm, anh muốn tập cái gì đó khác. Đối với tôi đó là đấm bốc, bắt đầu với thầy Saotome, chúng tôi mang đồ bảo hộ và tôi đóng vai trò như bao cát. Chuyện ấy cho bạn một số kinh nghiệm và sau đó bạn phải sắp xếp lại tất cả.
Vấn đề của Aikido là Aikido rất mênh mông và rồi, nó cô đọng lại thành một điểm duy nhất. Chúng ta luôn tập các động tác giống nhau trong Aikido, nó luôn luôn là cảm giác giống nhau, cho dù là kỹ thuật gì. Kỹ thuật như một cái quạt, anh mở nó ra và học tất cả các thế. Nó có gì đó giống kiếm thuật hay các kata trong karate. Anh học tất cả những gì có thể.... Tất cả kỹ thuật có sử dụng một ngày nào đó nhưng chuyện đó cũng có thể không bao xảy ra... Anh học mọi thứ nhưng chỉ có một cái nền duy nhất, và sau một thời gian, anh cần xếp quạt lại và chỉ có duy nhất một kỹ thuật còn lại.
Lúc ban đầu anh tập với yokomenuchi ikkyo, anh tập trong tư thế tĩnh trước vì anh đang học. Anh cần di chuyển sang một bên sau rồi di chuyển trở lại Sau đó, anh có động tác mà dẫn đối phương di chuyển một chút bằng cách nhập hai tay lại. Tiếp đó, anh tiến thêm bước nữa trong kỹ thuật, là nhắm tới điểm ở phía sau. Rồi anh thực hiện kỹ thuật ikkyo cũng giống như vậy và sau một thời gian, anh nhận ra rằng nếu anh thực hiện đúng, cho dù nó là yokomen hay shomen, anh có thể thực hiện chính xác cùng một động tác bởi vì điều quan trọng không phải là ở bàn tay, nó là điểm ở phía sau và với sự cảm nhận trước anh đã vào điểm đó. Anh nhận ra rằng anh cần tập tất cả các kỹ thuật này đây để hiểu được một điều duy nhất. Ví dụ, ngay bây giờ, tôi đang tập ryotedori kokyuho. Tôi nhận ra rằng tôi phải mất 50 năm để hiểu ra rằng thực hiện kỹ thuật như thế này sẽ dễ hơn. Lý do là nó là cùng một nguyên lý, bởi vì các nguyên lý tự nhiên thì rất đơn giản.

Guillaume Erard: các kỹ thuật chỉ là công cụ để tìm hiểu các nguyên lý…
Christian Tissier: Anh hoàn toàn chính xác nhưng luôn có cái gì đó khác nữa. Người ta tập Aikido cho nhiều năm, 10 năm hay hơn nữa, và họ tập vì một lý do cụ thể nào đó, cho dù đó là gì, nhưng thực tế, họ thường hay bị lầm lạc vào đó bởi vì các lý do thực sự sẽ tự thân xuất hiện sau đó. Anh nhận ra rằng sau một thời gian rằng anh đang tập kỹ thuật đó nhưng nó khác xa rất nhiều so với cái ban đầu anh cảm nhận hay muốn nó như thế nào. Chí ít trong trường hợp của tôi là như vậy.

Guillaume Erard: Mục tiêu của thầy có thay đổi?
Christian Tissier: Có, bời vì sau một thời gian anh nhận ra rằng anh tiếp tục mở ra các cánh cửa mà có khi nó rộng hơn hay hẹp đi. Khi đó là cánh cửa rộng, anh tiếp tục trở nên thích thú với những điều mới, và khi đó là cửa hẹp, anh nhận ra rằng anh đang tập trên cái đúng và anh không nên để vuột mất. Đây là những quan điểm khác nhau. Đó là cái mà việc luyện tập hướng tới, nếu không, anh sẽ chán. Nếu ai đó đạt tới 4 hay 5 Đẳng với một trình độ kỹ thuật tốt (ikkyo, nikyo, sankyo, yonkyo,) và không bị chấn thương, nhưng thực hiện cùng một thứ giống nhau sau 30 năm, điều đó có nghĩa là ông ta đã thiếu đi cái gì đó trong luyện tập. Ông ta có thể luôn thực hiện cái của ông ta và thực hiện được tất cả các kỹ thuật, giả dụ rằng ông ta vẫn có thể quỳ được... Nếu ai đó bảo tôi thực hiện lại các kỹ thuật căn bản giống với các kỹ thuật của uchi deshi của Aikikai, tôi có thể đánh giống y họ nhưng đó là cái mà tôi đã tập 40 năm trước, và bây giờ đây tôi có cảm nhận khác. Có khi anh cũng bị lạc hướng một cách tạm thời.
Ví dụ, bây giờ tôi chơi golf, tôi chơi không giỏi nhưng tôi thấy có sự tương đồng lớn với cái tôi tập trong Aikido. Thỉnh thoảng, nếu tôi chơi ăn gian một chút, tôi có thể đánh quả bóng tốt hơn, nhưng thầy bảo tôi "không, động tác của anh không đúng, dùng tay của anh như thế có hiệu quả trong một vài tháng, nhưng dần dần nó sẽ làm chậm sự tiến bộ của anh" bởi đó là cái gì đó nằm ngoài các nguyên tắc.

Guillaume Erard: Dù gì đây là những lỗi mà thầy phải đi qua...
Christian Tissier: Dĩ nhiên anh sẽ phạm lỗi nhưng anh cần phải thành thật về nó. Bất cứ Aikidoka nào cũng biết anh ta có thể dung sức mạnh và bỏ qua động tác nhưng nếu anh ta thành thật với bản thân mình, anh ta sẽ biết điều đó. Khi anh ăn gian anh biết điều đó.

Guillaume Erard: Thật sự sẽ có vấn đề khi anh không biết rằng anh đang ăn gian.
Christian Tissier: Aikido của thầy Yamaguchi rất sắc bén. Các động tác và cách sử dụng tay của thầy dựa trên động tác chém kiếm. Thầy đã nghiên cứu nhiều trường phái vũ khí. Thầy có đam mê vũ khí cho dù thầy không dạy vũ khí. Không có lớp vũ khí ở Aikikai vì O sensei không tán đồng nên việc đó không rõ ràng và dẫn tới nhiều người đã tìm học nhiều trường phái vũ khí khác nhau. Thời điểm đó, chúng tôi chỉ biết về Katori, Musoshinden-ryu (trường phái Katori, Musoshinden), một vài trường phái Iai. Bây giờ mọi người học Kashima nhưng thời đó, không ai biết trường phái đó.
Tôi khám phá ra Kashima trong một buổi tối ở nhà thầy Yamaguchi. Lúc đó thầy Inaba chưa phải là Inaba sensei mà chỉ là Inaba kun (kun là cách gọi thân mật mà thầy Yamaguchi dùng để gọi người nhỏ hơn). Tôi đã xem màn biểu diễn và cảm thấy nó thú vị cho nên thầy đã đề nghị giới thiệu tôi với thầy Inaba. Thầy Inaba lúc đó là một học trò của thầy Yamaguchi. Thầy đã giởi thiệu tôi với Inaba Sensei và thầy Inaba hỏi liệu tôi có muốn học không nhưng thầy Inaba lúc đó không dạy, thầy lúc đó là một võ sinh. Thầy đã học một ít từ Thầy Kuni.

Guillaume Erard: Lúc đó thầy vẫn là một thành viên của Kashima Shin-ryu khi thầy gặp thầy ấy?
Christian Tissier: Vâng còn, mặc dù tôi không nhớ lúc đó liệu thầy Kuni còn sống hay không. Phải một thời gian lâu sau thầy Inaba mới bảo tôi rằng thầy chưa bao giờ dạy tôi. Ông ấy đã dạy tôi theo một nghĩa nào đó, thông qua việc tập luyện cùng với nhau.

Guillaume Erard: một cách không chính thức...
Christian Tissier: Một cách không chính thức. Chúng tôi thường đi tập 3 lần trong tuần cộng thêm 4 hay 5 tiếng sáng Chủ Nhật. Đôi lúc, chúng tôi tập kesagiri 4 tiếng không nghỉ. và sau đó ông ấy làm uke cho các đòn kỹ thuật. Tôi như một đứa trẻ và ông ấy như thầy của tôi nhưng ông ấy không lớn hơn tôi mấy. Đó là lúc chúng tôi gặp nhau vài năm trước và ông ấy bảo tôi "Chúng ta chỉ tập với nhau". Nhưng thực là, ông ấy đã dạy tôi.
Tôi đã học được từ Kashima cái gì đó phù hợp với cá tính của tôi: tính trực diện. Cái tôi không thích trong một vài thế kiếm mà các người tập Aikido đó là sự tiêu cực. Ví dụ, đi lùi và chém kiếm trong taisabaki. Tôi thích chém rồi mới đi lùi hơn. Điều đó không quan trọng, nó chỉ là cái hình. Nếu mọi người thích tập như vậy thì cũng ổn. Theo tôi, cách đánh trực diện trong những thế của Kashima cách mà anh đi trực tiếp thẳng vào bên dưới đòn tấn công là hết sức quan trọng. Sau này tôi cũng khám phá cái đó trong môn kickboxing. Đó là như vậy, khi đòn phát ra và anh đã ở đó. Trong Aikido, irimi cũng có nghĩa là như vậy, không phải di chuyển nhiều nhưng đòn tấn công sẽ trượt đi. Tôi thích tốc độ nhanh như chớp của Kashima nên tôi đã học các bài kata. Tôi cũng đã tập môt ít Iai và kendo.

Guillaume Erard: Có phải thầy chỉ tập kiếm của Kashima Shin-ryu theo trường phái cổ?
Christian Tissier: Không, chúng tôi cũng tập yari (thương) và jo (gậy), nhưng rất ít. Một ít yari awase, jo chống ken, và batto-jutsu nữa.
Tôi đã tập batto-jutsu rất nhiều nhưng giờ không còn tập nữa. Kể từ khi tôi phẫu thuật cùi chỏ, tôi không còn duỗi tay thẳng được nên tôi đã phải thay đổi tất cả các tư thế mà trước đây tôi đã học được. Thẳng thẳng một chút, tôi không còn thích nó nữa.

Guillaume Erard: Thầy có học các kỹ thuật tay không của Kashima không?
Christian Tissier: Vào thời điểm đó, thầy Inaba không dạy chúng nhưng cũng vài lần, tôi đã đến lớp của thầy Tanaka khi thầy Inaba vắng mặt. Tanaka Sensei từ Yoshinkan. Các kỹ thuật tay không của thầy khác nên tôi cũng tập theo.

Guillaume Erard: Nhưng các kỹ thuật này không phải là kỹ thuật của Kashima Shin-ryu...
Christian Tissier: Không, nó là kiểu Aikido khác nhưng vẫn là Aikido. Tôi đã xem Aikido của thầy Inaba và nó thật sự rất thả lỏng thoải mái và trơn tru nhưng nó hoàn toàn không nằm trong sự nghiên cứu của tôi. Nó là cái gì đó khác.

Guillaume Erard: Một môn võ cổ như Kashima Shin-ryu có mối liên hệ như thế nào với một môn võ hiện đại như Aikido?
Christian Tissier: Tôi cần phải làm rõ điều này. Tôi không dạy Kashima Shin-ryu. Tôi không có thẩm quyền dạy nó thậm chí dù khi tôi trở về từ Nhật Bản, tôi đã nghĩ rằng mình có khả năng. Theo như tin đồn, thầy Inaba cũng không còn dạy Kashima Shin-ryu nữa. Từ lâu rồi tôi đã quyết định tôi chỉ giữ lại các thế kiếm hữu dụng cho Aikido của tôi. Có thể có những kata rất thú vị nhưng nó không mang lại cái gì cả cho Aikido của tôi. Một ngày nọ, khi tôi đang xem một video của soke (người sáng lập) của Kashima Shin-ryu, ví dụ như trong thế men tachi zuke, họ chặn tay rất sát với tsuba (hộ thủ), tôi có thể hiểu điều này vì nó có lẽ mạnh hơn nhiều,nhưng nó không làm tôi quan tâm vì đó không phải là cách tôi đánh ikkyo. Tôi thích thực hiện động tác ở gần mũi kiếm hơn.
Tôi không thay đổi trường phái đó, Tôi chỉ bắt đầu từ cái nền và giữ lại những thế mà hữu dụng cho các võ sinh Aikido của tôi. Cho nên những thứ như là bàn chân mở là các thứ thế thông thường trong Aikido. Tôi chỉ dạy ken một lần một tuần ở đây nhưng nó vào lúc 11 giờ sáng, nên không có nhiều người bởi người ta đi làm và trình độ thì không quá cao. Tôi dạy ken và jo cho những kỳ tập huấn dài. Nếu đó là kỳ tập huấn 1 tuần, tôi sẽ dạy 1 giờ một ngày, nó làm cho mọi người thoải mái, và thích thú, và họ ít mệt hơn là khi họ chỉ toàn tập Aikido.
Với jo, tôi tập nhiều với thầy Saotome. Thầy đã dạy tôi mọi thứ. Các thế jo mà tôi học với thầy Inaba giống hệt thế ken, chỉ khác đó là cây jo. Trong các thế jo của thầy Saotome và thầy Saito, có nhiều thế hasso gaeshi nên nó thú vị. đó là kỹ thuật mà toàn bộ cơ thể phải làm việc và có khía cạnh vui đùa khiến cho mọi người thích. Nhưng tôi không phải người chuyên dạy vũ khí.

Guillaume Erard: Ở trình độ của thầy, thầy có cảm thấy mình có trách nhiệm hay buộc phải thay đổi cái gì mà mình đã học không?
Christian Tissier: Tôi đã 64 tuổi, tôi càng lúc càng tôn trọng nhiều người hơn, nhiều hơn nhiều so với khi tôi còn trẻ, bởi vì tôi hiểu biết hơn và ôn hòa hơn trong nhiều chuyện. Tôi không cảm thấy mình lấn chiếm vị trí ai đó hay ăn cắp cái gì. Nếu tôi định giới thiệu cái gì khác hay nguyên lý khác trong Aikido, tôi sẽ gọi nó với cái tên khác hay tôi có thể lập ra môn phái mới, nhưng đó không phải là cái tôi muốn làm.
Có người nói rằng họ tập Aikido theo kiểu Tissier, nhưng tôi không có kiểu riêng. Kiểu của tôi là Aikikai. Aikido của tôi không khác nhiều so với thầy Yasuno, Miyamoto, Kanazawa hay Endo. Anh có thể nói là có trường phái Tissier, nếu như anh muốn gọi nó như vậy thì cũng giống như là anh nói về Birankai hay cái gì khác nữa. Aikido của tôi là Aikido của Aikikai. Nó chỉ là hình dáng của tôi. Tôi không nghĩ là tôi đang phản bội lại cái mà tôi đã học, như mọi người bảo tôi như thế.
Chắc rồi, nhiều người rất khó chịu... Thầy Fujita, người tôi quen rất thân thường nói tôi là nghệ sĩ biểu diễn. Đó có thể là vì những gì tôi biểu diễn ở Bercy nhưng phải có người nào làm việc đó và sẽ có người làm việc đó. Tôi không thích biểu diễn Bercy, tôi đã không tham dự 4 hay 5 năm rồi. Tôi gửi học trò mình như là Bruno bời vì tôi không còn quan tâm nữa. Đó không phải là cái tôi muốn làm. Cái tôi muốn làm hiện giờ thiên về những cái tôi đã làm ở Combat Games. Lúc đó tôi đang phục hồi chấn thương và tôi muốn thể hiện nó chậm rãi nhưng tôi cũng bị chỉ trích về việc đó. "Ông ấy đang chững lại" Tôi muốn cho mọi người thấy từng bước di chuyển nhưng người ta phàn nàn về chuyện đó. Mặt khác, Ito từ Aikikai đã gọi cho tôi và nói màn biểu diễn rất tuyệt nhưng dĩ nhiên, nếu anh làm như vậy ở Bercy, anh sẽ nhận tiếng la ó bởi có những môn như kravmaga hay kyokushin. Tuy nhiên, tôi có hàng trăm người đã nói với tôi rằng họ bắt đầu tập Aikido vì họ xem tôi biểu diễn. Có lẽ tôi là một nghệ sĩ, nhưng đó là tôi phải làm.

Guillaume Erard: Thầy đã biểu diễn ở Bercy vì muốn lấp vào chỗ trống ở đó, vậy đối với Combat Games có phải cũng là lý do tương tự?
Christian Tissier: Tổ chức IAF là một vấn đề phức tạp. Aikikai thì cần có sự công nhận. Tôi không biết tại sao nhưng dường như điều đó quan trọng đối với Aikikai. Đạo Chủ muốn được Ủy ban Olympic công nhận và là một phần của các tổ chức quốc tế. Họ có mong muốn này nhưng đồng thời lại không muốn đi theo hướng đó. IAF càng lúc càng có tổ chức hơn, và họ xứng đáng với gì những họ đáng có. Có nhiều người than phiền là sẽ có thi đấu nhưng chưa bao giờ có vấn đề thi đấu hay thi điểm. Mục tiêu, cái mà tôi thích, là ngừng giới thiệu những ông già mà những người trẻ dưới 35 và đã đạt đến 4 Đẳng, cả nam, nữ, và các thanh niên, trình diễn Aikido cũng như thế.
Tôi với thầy Miyamoto được yêu cầu giám sát trong lần tổ chức trước. Nhiều người đến, họ biểu diễn cho chúng tôi xem và chúng tôi đưa cho họ vài lời khuyên. Có người có kỹ thuật rất tốt, số khác không tốt lắm, điều đó tùy thuộc vào sự phát triển mỗi nước và vào kinh nghiệm mỗi người, nhưng chúng tôi cố gắng làm cái gì đó. Ở Combat Games lần thứ nhất thì mọi thứ cũng bình thường nhưng chất lượng Combat Games ở St. Petersburg thì khá tốt. Đó là những hình ảnh đẹp của Aikido. Nhưng dĩ nhiên, luôn có người chỉ trích và nó đó không phải là Aikido. Tôi muốn những người đó cho tôi thấy Aikido của họ thế nào, và có sự dũng cảm để thể hiện nó và chấp nhận những lời chỉ trích. Tôi đến đó vì tôi được yêu cầu, nhưng nó có thể là người nào khác. Thành thật mà nói, tôi không mặn mà mấy đến việc đi nhưng tôi phải làm nhiệm vụ.
Cuộc họp của IAF vừa rồi ở Cluj tháng Chín vừa rồi. Waka Sensei (Thiếu Chủ) cũng ở đó với một vài uchi-deshi nhưng tôi lẽ ra đã không phải đi. Tôi đã không được yêu cầu và tôi đã dự kiến có một seminar vào ngày đó. Aikikai có đôi chút lo lắng và thầy Tani đã gửi thư yêu cầu sự hiện diện của tôi.

Guillaume Erard: Thầy dường như có mặt ở mọi nơi và thầy giao tiếp giỏi, thầy đã có kế hoạch cho nghiệp của mình sớm như thế nào?
Christian Tissier: Không hề có kế hoạch trước, thật sự, chưa bao giờ. Mọi thứ tự nhiên đến. Tôi chưa bao giờ lên kế hoạch gì cả, nó cứ thế diễn ra từng chút từng chút một. Có người nói tôi có nó trong tiềm thức nhưng tôi chưa bao giờ có mục tiêu đó. Tôi đã dạy tiếng Pháp ở viện Pháp Nhật, việc đó diễn ra khá tốt vì tôi giỏi tiếng Pháp mà. Tôi cũng xuất hiện trên TV ở Nhật, lúc đó tôi là người mẫu. Những cuộc phỏng vấn đầu tiên ở Pháp diễn ra tốt đẹp vì tôi trả lời không vấp. Mấy người trong hãng truyền hình nói với tôi rằng điều đó khác so với các vận động viên khác. Tôi chưa bao giờ gọi đó là truyền hình hay phóng sự. Cứ hỏi tạp chí Karate Bushido, chính họ liên tục yêu cầu tôi.

Guillaume Erard: Nếu thầy có thể quay ngược thời gian, thầy có muốn thay đổi gì không?
Christian Tissier: Tôi không nghĩ mình sẽ thay đổi cái gì. Không có gì là hoàn hảo cả.
Guillaume Erard: Có những điều người ta hiểu lầm?
Christian Tissier: Luôn có những hiểu lầm, tôi đồng ý nhưng nó diễn ra mỗi ngày. Chắc chắn, có những mối quan hệ mà tôi không nên có, đó là điều tôi hối tiếc. Nhưng đó không quan trọng lắm. Tôi thỉnh thoảng giữ thái độ cứng rắn với một vài người và không nhận ra điều đó đã ảnh hưởng tới cá nhân họ tới mức họ bỏ hẳn Aikido. Tôi không phải, tôi đã không đủ cởi mở tiếp thu, nhưng rồi, người đó cũng có lẽ không hiểu được ý của tôi. Những việc như vậy xảy ra mỗi ngày. Có lẽ tôi đã làm việc gì đó thật tệ, nhưng không phải trong trường hợp này.

Guillaume Erard:Thầy từng nói về chấn thương đầu gối của thầy trước đây, nó có làm thầy phải thay đổi Aikido của mình không?
Christian Tissier: Tôi cảm thấy ổn, và đầu gối tôi cũng chẳng khá hơn theo thời gian. Tôi hối tiếc vì tôi đã phạm sai lầm khi đầu gối tôi mới bị gẫy. Đó là thời gian mà giữa tôi, thầy Shibata và thầy Miyamoto có sự cạnh tranh. Sụn chân tụi bị vỡ nhưng tôi vẫn đi tập và quỳ seiza một tiếng trên sàn gỗ, cố chịu đau. Đó là sự ngu ngốc nhưng tôi đã tỏ ra mình như là một samurai trẻ tuổi vậy. Nhiều năm sau tôi phẫu thuật và tối hôm sau, tôi đã lên thảm, và ngày kế đó là seminar ở Dijon. Đó thật ngu xuẩn.
Nó đã thay đổi tôi theo cách là khi tôi thấy ai đó với đầu gối không tốt tôi bảo họ rằng cơ thể mình là quan trọng. Nó nhắc tôi nhớ chuyện mà thầy Endo thường kể. Khi tôi gặp thầy Endo, thầy khá rắn và bạo lực. Một ngày nọ thầy gãy vai trong buổi biểu diễn với Đạo Chủ. và thầy Yamaguchi nói với thầy ấy là "anh định tiếp tục như thế nào với cái vai bị gãy ở vào tuổi anh?"
"Nếu đó là Aikido, nên dừng lại vì bây giờ anh vô dụng rồi." Nên thầy bắt đầu suy nghĩ và từ đó thầy đã thay đổi Aikido của mình. Trong trường hợp tôi, nó đã không làm thay đổi Aikido của tôi, tôi vẫn muốn được tập luyện với cái đầu gối của mình. Thật là khó chịu khi phải giải thích cái gì đó mà bạn không thể làm được. Nhưng đầu gối tôi không tốt nên tôi phải yêu cầu ai đó thực hiện động tác và tôi chỉ dạy bằng lời nhưng điều đó làm tôi khó chịu. Tôi khó chịu vì tôi không hạ thấp được, đầu gối tôi không thể gập lại nữa. Tôi hay thực hiện ikkyo và nikyo cùng một bên mà gối tôi có thể quỳ xuống được.
Ngoài việc đó ra, Aikido hỗ trợ tôi rất nhiều.Tôi có nhiều niềm vui trong luyện tập. Tôi vẫn có thể đánh những kỹ thuật tôi muốn trong tư thế đứng nhưng một ngày khi tôi không còn khả năng, tôi sẽ ngừng chỉ dạy. Tôi cảm thấy không phù hợp khi chỉ dạy những người trẻ tuổi và những người còn có sức khỏe thực hiện những thứ mà bản thân mình thì không làm được.

Guillaume Erard: Khi thầy nhìn các học trò mình ngày hôm nay, thầy có thấy cái mà thầy đang hy vọng khi truyền dạy?
Christian Tissier: Đó là điều mà tôi suy nghĩ tới gần đây, thật thú vị. Tôi đã có nhiều thế hệ học trò. Tôi đã dạy phần lớn các thầy trong Hiệp Hội của Pháp, cũng như một vài người trên thế giới. Thế hệ đầu tiên như là Gérard Dumont mà dạo gần đây có phần đứng ra bên ngoài. Sau đó thì có Patrick Bénézi và Bernard Palmier, sau là Philippe Gouttard, rồi tới những người như Pascal Norbelly, người hầu như bên Nhật ít biết tới. Hai thế hệ gần đây như là Bachraty, Gonzales, Pascal Guillemin thì có sự nghiệp rất tuyệt vời.Bây giờ tôi có Fabrice Croizé người vừa được thăng 5 Đẳng với Hélène [Doué], và một vài người trẻ mà anh có thể gặp gỡ sau này, những người 3 Đẳng thực sự muốn tập luyện.

Guillaume Erard: Là một người thầy, thầy có những kỳ vọng gì với những học trò ruột của mình?
Christian Tissier: Tôi không đòi hỏi, tôi chỉ dạy những ai muốn học. Chừng nào họ còn ở đây, tôi sẽ làm hết sức mình để có mặt và dạy càng nhiều càng tốt. Tôi không cần sự đền đáp, tôi không phải tỏ ra là Thầy, tôi không yêu cầu họ phải mang túi cho tôi. Tôi chưa bao giờ đòi hỏi bất cứ gì. Lý do là cuộc sống tôi đẹp đẽ, nó không thể tốt hơn, gia đình tôi, con tôi, tôi yêu thích cái mình làm, tôi chẳng có vấn đề gì cả. Tôi không hiểu tại sao tôi phải đòi hỏi cái gì. Nếu tôi có thể giúp đỡ người khác bất cứ cái gì, tôi sẽ cố giúp nhưng tôi không đòi họ phải trả ơn tôi.
Tôi để ý một số thầy dạy Aikido luôn giữ chặt học trò mình. điều đó làm học trò họ ở lại, có thể là vì lợi ích gì đó hay vì sự tiến cử. Tôi không giống như vậy. Do đó, tôi có nhiều học trò cũ mà tôi vẫn giữ liên lạc với họ dù tôi rất ít khi gặp. Họ có võ đường riêng, Họ đã 50, 55, họ có con, nên họ thỉnh thoảng mới tới đây. Họ đánh tốt, nhưng không phải giống cái tôi đánh bây giờ.

Guillaume Erard: Họ không đi theo sự phát triển của thầy...
Christian Tissier: Họ đã không theo nhưng họ có sự phát triển của riêng mình. Tôi không có gì phản đối việc đó cả. Tuy nhiên, nếu họ đến lớp của tôi bây giờ, họ sẽ cảm thấy lạc lõng, họ cảm thấy họ không làm được. Đôi lúc việc ấy khiến họ trở nên xa cách, nên chúng tôi gặp nhau thưa dần. Đây là tại sao khi tôi trở về từ Nhật những năm 1976 hay 77, tôi vẫn trở lại Nhật Bản 2 lần mỗi năm, mỗi năm khoảng 4 tháng, trong vòng 10 năm để giữ mối liên hệ với với thầy Yamaguchi. Thầy cũng tới Pháp 2 lần mỗi năm và tôi ở Nhật 2 tháng vào mùa đông và 2 tháng mùa hè trong 10 năm. Sau đó, con trai tôi ra đời năm 82 và khi anh 5 Đẳng hay 6 Đẳng, anh không đi Nhật theo cách như trước nữa. Quan trọng là giữ sự liên kết với thầy Yamaguchi quan trọng vì Aikido của thầy thay đổi mỗi 3 tháng. Các nguyên lý vẫn giữ nguyên nhưng nó khác, nên giữ mối liên kết đó thật quan trọng.