ATEMI trong Aikido
Tui biên bài này để chúng ta cùng nhau đàm luận về vai trò của atemi trong Hiệp Khí Đạo.
Từ thập niên 90 trở đi, tui có cảm tưởng như vai trò của Atemi trong Aikido ít được đả động tới. Sư tổ đã nói với thầy Saotome là Atemi là điểm mẫu chốt trong các đòn thế Aikido.
Một số đông HLV ở hải ngoại và ngay tại Hombu dojo đã không đả động tới Atemi trong lúc tập. 1 số lớn môn sinh aikido cũng nghĩ là nếu dùng atemi trong aikido thì môn võ đó sẽ mất đi cái tính chất ''võ của tình thương'' hay ''võ của hoà bình''.
Ngược lại, những võ sinh thực tế hơn, có thể nói là giầu kinh nghiệm hoặc những người muốn giữ lại bản chất võ thuật của bộ môn sẽ biết là đối với 1 địch thủ quyết tâm, thì rất khó kềm chế hay hạ địch thủ chỉ với đòn Aikido không, nếu không dùng atemi.
Atemi có thể áp dụng dưới 3 hình thức khác nhau :
1- Dùng atemi để hạ địch : cách này thì chả khác gì những thế công trong những môn phái cương khác như Karate, TKD ... Nếu coi Atemi như 1 kỹ thuật riêng, thì cách đánh phải nhắm những chỗ hiểm (ví dụ huyệt), với ý định loại địch thủ càng sớm càng tốt.
http://i64.photobucket.com/albums/h1...2004-05-01.jpg
Cách tập này không có trong chương trình aikido sau đệ nhị thế chiến. Những người mà còn suy nghĩ và áp dụng thường thường là những võ sinh xuất thân từ những võ phái cương khác.
Với tinh thần ''hoà bình'', Aikido tân thời lúc nào cũng kiếm cách kết thúc mọi sự đối chất bằng một cách ''bất bạo động''. Với ý nghĩ như vậy thì atemi đã chở thành 1 phương kế cuối cùng lúc ra đòn.
Dùng atemi để hạ địch nằm trong chương trình tập luyện của Aikijujitsu và 1 số môn võ khác như Hapkido. Họ tập đấm đá, công phá v.v...
2- Dùng atemi để ''dễ'' áp dụng đòn aikido : Với quan niệm này, atemi có thể áp dụng dưới 3 khía cạnh :
a. Làm cho địch thủ đau, để giảm bớt sức kháng cự của Uke hầu dễ dàng áp dụng đòn Aikido. Cách nghĩ này được đa số Aikidoka tin tưởng và áp dụng . Nhưng trên thực tế, chúng ta không nên tin và dựa vào kỹ thuật này lắm vì với 1 địch thủ quyết tâm, hay không ở trong trạng thái bình thường, hắn sẽ không biết đau là gì (ví dụ 1 số người say rượu hay bị ảnh hưởng của dược phẩm hay ma tuý) thì atemi kiểu này sẽ thành vô dụng.
http://i64.photobucket.com/albums/h1...emi/mst-03.jpg
b. Làm cho địch thủ giật mình và bớt sức phản kháng. Ví dụ khi ra đòn, địch thủ có thể gượng lại, 1 cú atemi vô bắp đùi hay 1 bộ phận khác sẽ làm địch thủ giật mình và Nage sẽ lợi dụng cơ hội đó để kết thúc đòn hay chuyển sang đòn khác. Cú atemi này không cần mạnh hay đau, nhưng sợ bất ngờ sẽ nắm vai trò chủ yếu.
Trong trường hợp này, atemi cũng là 1 cách để ''canh'' khoảng cách giữa Nage và Uke.
c. Trong 1 vài kỹ thuật như Kokyunage hay Iriminage trực tiếp, atemi có thể áp dụng để kết thúc đòn.
3- Atemi ''vô chiêu/ vô hình'' : Kiểu atemi này không cần trúng địch thủ, cũng có thể có hiệu quả. Những cú atemi này làm cho địch thủ sợ và né đòn. Khi né đòn thì địch thủ sẽ ở vào trạng thái mất thăng bằng và sức công sẽ yếu đi nhiều.
Những ví dụ sau đây cho các bạn thấy áp dụng thực tế : Khi Nage né đòn và dùng atemi, uke đưa tay lên đỡ, nage có thể lợi dụng lúc bàn tay chạm nhau để vô đòn, thay vì áp dụng kỹ thuật aikido trên tay/chân mà địch thủ dùng để tấn công. Trong trường hợp này, mụch đích của atemi không phải là đả thương hay làm địch thủ đau mà chỉ kiếm cái ''niêm'' giữa 2 người.
Cái loại atemi sau cùng, mà rất ít người ngoài giới võ sinh cao cấp trong aikido hiểu biết, đó là những thế đánh/quăng mà không cần đụng tới địch thủ (touchless throws).
Trong rất nhiều đòn Aikido, các cú atemi có thể nói là ''ẩn tàng'' hay ''ngầm'' thay vì làm 1 cách rõ rệt, dứt khoát. Một số thầy thường ''vuốt'' hay ''phủi bụi'' địch thủ thay vì làm atemi 1 cách lộ liễu.
Những võ sinh từ 1 trình độ nào trở lên đều cảm nhận được việc đó và những cú atemi trở thành ''đương nhiên'' mặc dù họ không làm ra mặt. Những cú atemi này là cả 1 nghệ thuật : những người này thường thường rất bình tĩnh, không hấp tấp khi ra đòn. Các đòn atemi của họ vừa đủ lẹ để địch thủ không kịp đỡ đòn và cũng vừa chậm để cho địch thủ thấy, và phải né tránh bằng cách té lộn để khỏi bị trúng những đòn đó.
Những thế đánh này là 1 đặc điểm của Aikido. Những võ sinh nào hiểu và tập được thế atemi ''vô chiêu'' sẽ đương nhiên ''bay bổng'' khi họ cảm thấy sắp bị atemi. Chính vì vậy mà những người chưa hiểu hoặc học tới trình độ đó, sẽ tưởng là đòn aikido là giả tạo hoặc là có sự ăn thông trước giữa những võ sinh.
Những tác động qua lại và những thế atemi ''vô chiêu'' giữa những võ sinh này chỉ thấy trong võ đường mà thôi. Ngoài võ đường, thì sự ''hợp tác'' đó sẽ không còn và những cú atemi thật sự sẽ được dùng!
Theo tui nghĩ thì chắc sẽ còn nhiều loại atemi khác, nhưng nhũng mục đích chính củ atemi đã được nêu ở trên. Nếu chúng ta mở rộng định nghĩa của atemi ra và bao chùm luôn tất cả các kỹ thuật để làm mất tinh thần hay chi phối tư tưởng của địch thủ, thì chủ đề này chắc sẽ còn dài và không bao giờ hết ...
Theo nhận xét của tup thì phần đông các võ sinh hay nghĩ và đã lựa chọn 1 vai phần của những gì tui dã nêu trong tiết mục đòn thế. Lời khuyên sau cùng là nếu muốn áp dụng aikido 1 cách thực chiến thì chúng ta nên nhấn mạnh tới áp dụng của atemi ....
(ST từ nhiều bài khác nhau)
