� i Quê hương!

� i Quê hương!

(Kính tặng Cậu Đoàn Bính)

Một ngọn nến lay lắt, phía trên đầu một ông già tóc bạc phơ...

Người nằm đó là ông Nguyễn Đức Quynh. Một người Anh gốc Việt. Cách đây 70 năm anh trai làng Thời, Huyện Quốc Oai tỉnh Hà Đông, đăng lính khố đỏ (còn gọi là lính chào mào vì cái mũ dạ giống chào mào). Ở 2e RIC (trung đoàn bộ binh thuộc địa số 2) được vài năm thì theo cuộc vận động "Rồng Nam phun bạc đánh đổ Đức tặc", anh cai Quynh lên đường sang Pháp. Anh là lính ONS (lính thợ không chuyên nghiệp) nên cũng chưa phải chường mặt ra chốn hòn tên mũi đạn. Năm 1946 anh được giải ngũ. Sống ở Montreuil-sur- Mer được hơn 1 năm thì anh chuyển sang cư trú ở Anh rồi lấy một bà ở Brighton . Bốn mươi năm sau, năm 1987 vợ chồng ông Quynh về thăm quê lần đầu. Một năm sau, năm 1988 ông về thăm quê lần thứ hai, rồi từ đó đến nay, ông không về lại nữa. Có phải cái tuổi 84 khiến ông ngại đi lại, hay vì lý do nào nữa thì vì ông không nói ra nên không ai biết cả.

1987 ông kính tặng quê nội một cái giếng khoan nước sạch vì con sông quê ông bị ô nhiễm nặng, nước không ai dám dùng nữa.

Ông xin quê ngoại cho phép ông xây lại cái cổng làng. Gọi là chút kỷ niệm của người xa quê. Một chút góp thêm vào việc xây trường cấp hai của quê nội. Các cháu ông mỗi đứa cũng được ông cho ít nhiều để sửa nhà sửa cửa. Nhà thờ họ Nguyễn Đức cũng được ông cúng một khoản đủ xây lại cho khang trang hơn. Mồ mả, những ngôi còn lại đều được quy tụ và tu sửa chu đáo. Số tiền ông chi cũng ngót hai chục ngàn Bảng, phải hai ba lần rút tiền ở Ngân Hàng mới đủ tiền chi.

Ấy thế mà điều ong tiếng ve vẫn lọt vào tai ông, nào là:

"Ối dào ngày xưa đi lính khố đỏ, chắc cũng đàn áp cách mạng ra trò?" nào là:

"Đi chán đi chê, bây giờ về cậy có tiền lên mặt với bà con. Đồng tiền trong sạch hay là tiền đi cướp được, ai biết đấy vào đâu?" v.v...

Ông bỏ ngoài tai những lời đố kỵ ấy, nguyện biết với tâm mình là đủ, nhưng trong lòng vẫn phảng phất một nỗi xót xa. Đêm nằm không ngủ ông thường cật vấn lòng mình xem đã có lỗi gì với quê hương?

Lần thứ nhất ông về với tâm trạng háo hức bao nhiêu, thì lần thứ hai về chẵng những không còn tí háo hức nào mà còn tràn đầy dự cảm ngán ngẩm.

1988, ông về thăm quê một mình. Bên quê ngoại cái cổng bị một anh lái xe công nông say rượu húc đổ, người lái xe bị đống gạch đè chết. Xã dẹp luôn, không xây lại nữa.

Bên quê nội, giếng nước bị trộm khuân mất cái máy bơm, họ đang đợi ông về để chi tiền mua máy bơm khác, nên giếng bỏ không. Khoản tiền góp vào việc xây trường đã được xã tạm ứng vào việc hoàn thiện trụ sở Ủy ban Nhân dân xã, nên trường vẫn chưa xong. Lũ con cháu suy bì đứa nhiều đứa ít, rồi lại tiếc của ông đóng góp cho làng cho xã mà cũng chẳng nên cơm cháo gì... Chúng chửi nhau loạn xạ, chán rồi lại lôi ông ra mà chửi là "đồ ngu si đần độn", máu mủ trong nhà chẳng bù trì mà dốc cho người dưng nước lã, cũng thành công cốc, đổ xuống sông xuống biển cả.

Sau này, có thằng cháu bên ngoại gọi ông bằng cậu, làm ở sứ quán ta tại Vương Quốc Anh. Thi thoảng nó vẫn đến thăm ông. Ông sống một mình vì bà đã mất, mà ông bà lại không có con. Nó vẫn khuyên ông về sống ở quê hương cho có con có cháu. Mỗi lần nghe khuyên thế ông đều thấy nhói trong lòng, ông rùng mình, và chỉ ừ hữ không ra nghe mà cũng chẳng ra không...

Với mọi người ông già 91 tuổi ấy chỉ nhắc đi nhắc lại mỗi một câu than thở: "Quê hương thì có, bản quán thì không!". Nhưng cũng có một người được ông tin cậy, dốc bầu tâm sự, người đó là ông luật sư, bạn vong niên của ông. Ông Luật sư hôm nay nhân danh pháp luật Vương Quốc và thừa ủy quyền của người quá cố, tuyên đọc di chúc của Mít-tơ Quynh, Nguyễn Đức trước mặt một nhóm thân hữu cả người Việt, lẫn người Anh. Trong phần thừa kế, mà chủ yếu người ta cũng chỉ quan tâm tới phần này. Mọi người đều bất ngờ khi bản liệt kê tài sản được tuyên đọc có giá trị lên đến trên năm triệu Bảng. Và điều bất ngờ hơn nữa: ngoài tiền chi phí tang lễ mà ông luật sư phải thực hiện tốn chừng chục ngàn bảng, còn lại bao nhiêu, Mít-tơ Quynh,Nguyễn Đức dành cho một số hội từ thiện ở Vương Quốc Anh. Đất nước mà ông đã kiếm ở đó ra những đồng tiền và bây giờ ông lại hoàn trả cho nó.

Trong buổi tang lễ cũng có người cháu họ ngoại gọi ông bằng Cậu, không biết khi nghe tuyên đọc di chúc ông ta đã nghĩ gì?