Saito sensei và Iwama

SSư tổ Ueshiba dạy võ từ trước đệ nhị thế chiến. Trong lúc chiến tranh thì sư tổ được lệnh dậy cho 1 số sỹ quan Nhật võ thuật với phương hướng sát thủ. Sau khi thua trận, thì tất cả những võ thuật đều bị cấm. Cả nước nhật đều sống trong tình trạng thiếu thốn.

Sư tổ lúc đó thì đóng cửa võ đường và dời về 1 trang trại ở gần huyện Iwama. Ở đây, ngoài trồng chọt để có miếng ăn ra, sư tổ vẫn tiếp tục luyện võ. Lúc này, tất cả những gì dính líu tới võ thuật và vũ khí như dao, thương v..v... đều bị cấm đoán nên sư tổ có rất ít học trò. Số học trò chỉ vỏn vẹn 4-5 người, trong đó có Tadashi Abe, con trai ruột Kisshomaru, Ishihara (con 1 đại thương gia), Tohei và lâu lâu có Minoru Michizuki ghé thăm. Những người này vừa cầy ruộng trồng khoai vừa tập võ.

Thâỳ Saito bắt đầu học AIkido sau đệ nhị thế chiến, vào năm 1946. Trước khi vô Aikido, Saito sensei đã học Judo, kendo và Karate. Saito sensei bắt đầu học Kendo, và Shinto Ryu Karaté trong lúc học tại đại học Nihon ở Tokyo. Thời bấy giờ, Judo và Kendo là 1 trong những bộ môn bắt buộc phải lựa chọn trong chương trình thể dục thể thao của bộ giáo dục Nhật.

Sau 1 thời gian, Sensei được gửi đi làm cho công ty Hỏa Xa Nhật tại Iwama. Lúc tới đây, sensei đã ghi tên vô 1 võ đường Judo. Sensei tự nghĩ là nếu biết Karate, Judo và Kendo, thì sensei sẽ dư sức phòng thân ... :D :D

Sau 1 thời gian tập Judo, sensei bắt đầu thất vọng vì võ đường Judo ở Iwama giống 1 nhà giữ trẻ hơn là võ đường. :-? :-? Vì có lớp con nít nên lúc nào cũng ồn ào và thiếu không khí nghiêm trang của 1 võ đường.

Trong khi ở đây, sensei có nghe nhiều người bàn tới 1 người hay tập 1 thứ võ gì khá ''là lạ'' ở trên nuí gần Iwama. HLV Judo cho sensei hay là môn võ đó gọi là ''Ueshiba-ryu judo''. :P :P

Để thỏa mãn tò mò của mình, sensei đã rủ 1 số bạn đi lên coi lén nhưng tới giờ hẹn thì ai cũng ''xù'' :o :o :o nên sensei liều đi 1 mình. Thế là sensei 1 mình 1 chợ đi lên coi và có thể vì duyên số nên được gặp và nói chuyện với sư tổ.

Cũng như với 1 số võ sinh khác, sư tổ nói sensei tấn công mình và nhanh như chớp nhoáng, sensei bị hất văng tứ phía, dù áp dụng đủ thế tấn công : đá, chụp, quật v..v... Sau khi hoảng hồn xong thì sư tổ bỏ đi chỗ khác và nói vọng lại : ''nếu muốn học thì cừ trở lại''.


(còn tiếp...)

(phần 2)


Chuyện này xâỷ ra vào mùa hè 1946. Từ lúc đó trở đi, sensei là học trò xiêng năng nhất của sư tổ. Vì ca làm việc, làm 1 ngày 24 tíêng xong nghỉ 1 ngày nên ngày nào sensei không đi làm thì giúp sư huyng sư tổ làm ruộng và học võ. Vì ít học trò nên sensei được ''đàn anh'' và ngay cả sư tổ ''chiếu cố''.

Cũng vì võ thuật bị cấm đoán nên sư tổ phaỉ ở lại Iwama khá lâu chứ không phưu lưu như lúc trước. Vả lại, cũng vì không còn chiến tranh nữa nên sư tổ không còn phaỉ chỉ những đòn sát thủ mà sư tổ đã dậy cho sĩ quan nhật trong thế chiến.

Tuy không gọi là sát thủ nhưng những đòn sensei học đều có atemi và sensei hay gọi những thế võ đó là Taijitsu thay vì aikido.


Vào thập niên 50 khi võ thuật được phép dậy lại thì tất cả mấy ''sư huynh'' đều lên Tokyo mở võ đường mà bây giờ khắp thế giới biết tên là Hombu dojo. Ỏ dưới Iwama chỉ còn thầy Saito, vừa đi làm việc ở sở hoả xa vừa tiếp tục coi trại và vừa học võ với sư tổ.

Cũng ở Iwama này mà sư tổ nghĩ ra những thế Jo và Bokken và người tập duy nhất với sư tổ là Saito sensei.

Có thể nói là Saito sensei là người học trò duy nhất của sư tổ đã ở và được đích thân chuyền dạy võ trong vòng 15 năm liên tiếp. Không có ai khác tập chung với sư tổ lâu hơn Saito sensei. Về sau, sư tổ cứ đi đi về về giữa hombu dojo và Iwama. Cũng ở Iwama mà sư tổ đã xây cái ''đền Aikido'' (aiki shrine) và saito sensei được coi như là người ''gác giang'' cho trại, võ đường và đền thờ.

Lúc sư tổ còn sống thì ngoài sư tổ và Saito sensei ra, không ai có quyền dạy Jo và Bokken hết. Saito sensei cũng là người thứ 1 hay 2 được sư tổ thăng 9 đẳng (người kia là Tohei nhưng ai trước ai sau thì không rõ).

Vào thập niên 60 thì sensei phaỉ lên Tokyo đứng lớp vào mỗi chủ nhật. Vào cuối thập niên 60, có 1 võ sinh Mỹ học Aikido ở Tokyo. Xong 1 lớp với sensei, anh võ sinh đó đã xin phép thầy cho xuống Iwama học và được thầy chấp nhận. Đây là người đầu tiên của phong trào học sinh ngoại quốc tới Iwama thụ giáo.


(còn tiếp...)

Cũng vào thập niên 60, hằng năm sensei bắt đầu mở ở Iwama 1 phong trào ''trại võ'' (training camp) cho 1 số võ đường và phong trào này vẫn tồn tại cho đến khi ông ấy qua đời.

Sensei rất trung thành với sư tổ và được gia đình Ueshiba quý trọng. Ngay cả việc lập gia đình cũng do sư tổ ''sắp xếp''. Sensei đã viết khá nhiều sách về aikido và những sách đó đã được thông dịch ra, nhờ vậy có sensei đã được rất nhiều người biết đến.

Vào thập niên 70 trở đi, Iwama trở thành ''mecca'' (thánh địa) của Aikido cho học sinh ngoại quốc. Không phaỉ ai cũng được nhận. Muốn tới tập, võ sinh phải có 1 bức thư giới thiệu của 1 shihan và phải ở Iwama ít nhấy là 10 ngày. Những người tới đều phải có căn bản để có thể thụ gíao đòn thế trong 10 ngày đó. Có nhiều người sang đó ở cả năm luôn. Nhiều lúc ở Iwama số võ sinh ngoại quốc còn nhiều hơn võ sinh Nhật nữa.

Chương trình học y hệt như hồi sư tổ còn sống. Cách thức tập là sáng ngủ dậy sớm, quét dọn võ đường và tuỳ theo mùa, có thể phải lo đốn cây hay cắt cỏ. Sáng thì học Bokken và Jo còn chiều thì đòn tay. Sensei cũng cấp bằng cho những người học song Jo và Bokken của sensei.

Saito shihan rất được mến chuộng vì ông rất giản dị. Ông chỉ những gì Sư tổ dạy ổng và tuy không biết ngoại ngữ, tất cả võ sinh đều hiểu những đòn ông ấy chỉ, không cần qua thông dịch viên. Nhiều người goị shihan là ''sợi giây nối liền võ sinh và nguyên lý cơ bản đòn thế Aikido theo sự giảng dậy của sư tổ''. Nhiều người khác gọi sensei là ''tự điển aikido biết nói'' hoặc ''bộ sách giáo khoa về Aikido'' (aikido encyclopedia).

Shihan đã được mời đi cho seminar ở ngoại quốc hơn 50 lần. Về sau, shihan chỉ nhận đi cho seminar ở võ đường học trò của ổng. Vì các thế võ của sensei chỉ, được coi là ''nguyên chất/chính tông'' nên 1 số học sinh của sensei đã gọi aikido của sensei là Iwama-ryu aikido và coi nó như là 1 hệ phái riêng.

Vào năm 2001 hay 2000 shihan bị đứng tim (stroke) và phải ngồi xe lăn. Ông ấy qua đời vào năm 2002. Tới giờ phút chót, shihan đã nhắc con trai là vẫn phải trung thành với gia đình sư tổ và không được phép tách ra lập hệ phái riêng.

Năm 2004, con trai Hitohiro đã chính thức tách ra khỏi Aikikai và lập hệ phái Iwama-ryu. 1 số học trò ngoại quốc của sensei đã nghe lời ông ấy và vẫn theo hệ phái Aikikai. Hitohiro đã bị Aikikai trục xuất khỏi đạo đường Iwama và bây giờ có 1 shihan khác đã được Hombu dojo gửi xuống Iwama để thay Saito cha.

Khi Saito sensei qua đời, không phải chỉ mình ổng ra đi, nhưng cả 1 huyền thoại và có thể nói 1 trang sử của Aikido cũng đã biến mất.


TB : (chuyện bên lề)
Năm 2003, ở võ đưòng tui có 1 người là phim bản/đạ0 diễn cho chương trình truyền hình National geographic để ra 1 chương trình nói về võ thuật. Chương trình này bao gồm Karate, Aikido, Muay Thai, savate, pensak silat, 1 võ Ấn độ tui quên tên và võ Ba tây (Brazil) Capoeira. Mỗi 1 môn võ là 1 tiếng.

Người phim bản/đạo diễn đó đã liên lạc với Yamada sensei để nhờ sensei ''mở cửa'' những võ đường và hệ phái Aikido bên Nhật cho cô ta. Cô ấy cũng bao Yamada sensei đi Nhật với cổ để quay chương trình đó. Tui có 1 sư huynh đã được Yamada cho phép đi theo làm Uke trong vòng 1 tháng để quay chương trình đó.

Nhóm thực hiện đã ghé Iwama (sau khi Saito sensei đã qua đời) và đã quay với con của sensei. Theo lời thuật lại của sư huynh thì người con ''kỳ quái'' lắm. Hắn có vẻ không thích ai ở Hombu dojo xuống (hoặc môn sinh của shihan khác !!! (Yamada và Kanai trường hợp này)) và cứ bắt bẻ đủ mọi chuyện : cái này không đúng, cái kia sai (sư huynh tui là 3 đẳng Aikikai và 4 đẳng Taekwondo). Tính sư huynh tui rất dễ chịu nhưng cũng phải bực mình ... đủ biết làm sao ... và Yamada shihan kỳ đó cũng không xuống Iwama luôn. Chắc Yamada cũng biết chuyện lủng củng nên không đi nhưng đã xếp đặt để phái đòan vẫn quay phim được.

Chuyện này xẩy ra trước khi con trai Saito shihan tách ra khỏi aikikai.

Mới kiếm ra trên Youtube cái phim của chuyện 'bên lề' tui kể ở trên.


Phần 1
[YOUTUBE]http://www.youtube.com/watch?v=Vtnqqxlo6lc[/YOUTUBE]


Phần 2: Ông ở bắt đầu phần 2 là con của thầy Saito

[YOUTUBE]http://www.youtube.com/watch?v=P1TCU03-ce4[/YOUTUBE]



Phần 3:

[YOUTUBE]http://www.youtube.com/watch?v=mkFzCJ7_4wo[/YOUTUBE]


Phần 4:

[YOUTUBE]http://www.youtube.com/watch?v=DQY4z5aqx04[/YOUTUBE]