Æ i Quê hÆ°Æ¡ng!
(KÃnh tặng Cáºu Äoà n BÃnh)
Má»™t ngá»n nến lay lắt, phÃa trên đầu má»™t ông già tóc bạc phÆ¡...
NgÆ°á»i nằm đó là ông Nguyá»…n Äức Quynh. Má»™t ngÆ°á»i Anh gốc Việt. Cách đây 70 năm anh trai là ng Thá»i, Huyện Quốc Oai tỉnh Hà Äông, đăng lÃnh khố Ä‘á» (còn gá»i là lÃnh chà o mà o vì cái mÅ© dạ giống chà o mà o). Ở 2e RIC (trung Ä‘oà n bá»™ binh thuá»™c địa số 2) được và i năm thì theo cuá»™c váºn Ä‘á»™ng "Rồng Nam phun bạc đánh đổ Äức tặc", anh cai Quynh lên Ä‘Æ°á»ng sang Pháp. Anh là lÃnh ONS (lÃnh thợ không chuyên nghiệp) nên cÅ©ng chÆ°a phải chÆ°á»ng mặt ra chốn hòn tên mÅ©i đạn. Năm 1946 anh được giải ngÅ©. Sống ở Montreuil-sur- Mer được hÆ¡n 1 năm thì anh chuyển sang cÆ° trú ở Anh rồi lấy má»™t bà ở Brighton . Bốn mÆ°Æ¡i năm sau, năm 1987 vợ chồng ông Quynh vá» thăm quê lần đầu. Má»™t năm sau, năm 1988 ông vá» thăm quê lần thứ hai, rồi từ đó đến nay, ông không vá» lại nữa. Có phải cái tuổi 84 khiến ông ngại Ä‘i lại, hay vì lý do nà o nữa thì vì ông không nói ra nên không ai biết cả.
1987 ông kÃnh tặng quê ná»™i má»™t cái giếng khoan nÆ°á»›c sạch vì con sông quê ông bị ô nhiá»…m nặng, nÆ°á»›c không ai dám dùng nữa.
Ông xin quê ngoại cho phép ông xây lại cái cổng là ng. Gá»i là chút ká»· niệm của ngÆ°á»i xa quê. Má»™t chút góp thêm và o việc xây trÆ°á»ng cấp hai của quê ná»™i. Các cháu ông má»—i đứa cÅ©ng được ông cho Ãt nhiá»u để sá»a nhà sá»a cá»a. Nhà thá» há» Nguyá»…n Äức cÅ©ng được ông cúng má»™t khoản đủ xây lại cho khang trang hÆ¡n. Mồ mả, những ngôi còn lại Ä‘á»u được quy tụ và tu sá»a chu đáo. Số tiá»n ông chi cÅ©ng ngót hai chục ngà n Bảng, phải hai ba lần rút tiá»n ở Ngân Hà ng má»›i đủ tiá»n chi.
Ấy thế mà điá»u ong tiếng ve vẫn lá»t và o tai ông, nà o là :
"á»i dà o ngà y xÆ°a Ä‘i lÃnh khố Ä‘á», chắc cÅ©ng Ä‘Ã n áp cách mạng ra trò?" nà o là :
"Äi chán Ä‘i chê, bây giá» vá» cáºy có tiá»n lên mặt vá»›i bà con. Äồng tiá»n trong sạch hay là tiá»n Ä‘i cÆ°á»›p được, ai biết đấy và o đâu?" v.v...
Ông bá» ngoà i tai những lá»i đố kỵ ấy, nguyện biết vá»›i tâm mình là đủ, nhÆ°ng trong lòng vẫn phảng phất má»™t ná»—i xót xa. Äêm nằm không ngủ ông thÆ°á»ng cáºt vấn lòng mình xem đã có lá»—i gì vá»›i quê hÆ°Æ¡ng?
Lần thứ nhất ông vỠvới tâm trạng háo hức bao nhiêu, thì lần thứ hai vỠchẵng những không còn tà háo hức nà o mà còn trà n đầy dự cảm ngán ngẩm.
1988, ông vá» thăm quê má»™t mình. Bên quê ngoại cái cổng bị má»™t anh lái xe công nông say rượu húc đổ, ngÆ°á»i lái xe bị đống gạch đè chết. Xã dẹp luôn, không xây lại nữa.
Bên quê ná»™i, giếng nÆ°á»›c bị trá»™m khuân mất cái máy bÆ¡m, há» Ä‘ang đợi ông vỠđể chi tiá»n mua máy bÆ¡m khác, nên giếng bá» không. Khoản tiá»n góp và o việc xây trÆ°á»ng đã được xã tạm ứng và o việc hoà n thiện trụ sở Ủy ban Nhân dân xã, nên trÆ°á»ng vẫn chÆ°a xong. LÅ© con cháu suy bì đứa nhiá»u đứa Ãt, rồi lại tiếc của ông đóng góp cho là ng cho xã mà cÅ©ng chẳng nên cÆ¡m cháo gì... Chúng chá»i nhau loạn xạ, chán rồi lại lôi ông ra mà chá»i là "đồ ngu si đần Ä‘á»™n", máu mủ trong nhà chẳng bù trì mà dốc cho ngÆ°á»i dÆ°ng nÆ°á»›c lã, cÅ©ng thà nh công cốc, đổ xuống sông xuống biển cả.
Sau nà y, có thằng cháu bên ngoại gá»i ông bằng cáºu, là m ở sứ quán ta tại VÆ°Æ¡ng Quốc Anh. Thi thoảng nó vẫn đến thăm ông. Ông sống má»™t mình vì bà đã mất, mà ông bà lại không có con. Nó vẫn khuyên ông vá» sống ở quê hÆ°Æ¡ng cho có con có cháu. Má»—i lần nghe khuyên thế ông Ä‘á»u thấy nhói trong lòng, ông rùng mình, và chỉ ừ hữ không ra nghe mà cÅ©ng chẳng ra không...
Vá»›i má»i ngÆ°á»i ông già 91 tuổi ấy chỉ nhắc Ä‘i nhắc lại má»—i má»™t câu than thở: "Quê hÆ°Æ¡ng thì có, bản quán thì không!". NhÆ°ng cÅ©ng có má»™t ngÆ°á»i được ông tin cáºy, dốc bầu tâm sá»±, ngÆ°á»i đó là ông luáºt sÆ°, bạn vong niên của ông. Ông Luáºt sÆ° hôm nay nhân danh pháp luáºt VÆ°Æ¡ng Quốc và thừa ủy quyá»n của ngÆ°á»i quá cố, tuyên Ä‘á»c di chúc của MÃt-tÆ¡ Quynh, Nguyá»…n Äức trÆ°á»›c mặt má»™t nhóm thân hữu cả ngÆ°á»i Việt, lẫn ngÆ°á»i Anh. Trong phần thừa kế, mà chủ yếu ngÆ°á»i ta cÅ©ng chỉ quan tâm tá»›i phần nà y. Má»i ngÆ°á»i Ä‘á»u bất ngá» khi bản liệt kê tà i sản được tuyên Ä‘á»c có giá trị lên đến trên năm triệu Bảng. Và điá»u bất ngá» hÆ¡n nữa: ngoà i tiá»n chi phà tang lá»… mà ông luáºt sÆ° phải thá»±c hiện tốn chừng chục ngà n bảng, còn lại bao nhiêu, MÃt-tÆ¡ Quynh,Nguyá»…n Äức dà nh cho má»™t số há»™i từ thiện ở VÆ°Æ¡ng Quốc Anh. Äất nÆ°á»›c mà ông đã kiếm ở đó ra những đồng tiá»n và bây giỠông lại hoà n trả cho nó.
Trong buổi tang lá»… cÅ©ng có ngÆ°á»i cháu há» ngoại gá»i ông bằng Cáºu, không biết khi nghe tuyên Ä‘á»c di chúc ông ta đã nghÄ© gì?