Phỏng vấn thầy Donovan Waite

[wago]

Thưa thầy, thầy bắt đầu tập Aikido từ khi nào?
Lúc đó tôi đang ở Anh, khoảng 8 tuổi. Ông thầy dạy thể dục có dạy một lớp Judo nhỏ sau giờ học cho những đứa trẻ nào thích tập một chút võ thuật. Tôi thích Judo – lăn vòng tròn và học cách ngã. khoảng 4 hay năm đứa chúng tôi có phần nghiêm túc và ông thầy dẫn chúng tôi đến YMCA ở Birmingham, nơi chúng tôi có thể luyện tập với những đứa trẻ khác.

Đó là một võ đường Judo?
Ừ, thật ra đó là võ đường Judo. Nhưng tất cả mọi môn võ đều dung chung phòng tập. Và, với tôi, lúc ấy, tất cả các môn võ đều dường như nhau; tôi không để ý đến sự khác biệt. Một ngày nọ, mẹ tôi đến đón trễ. Tôi ngồi lê la ở đó và đợi sau khi học xong. Người ta đến tập và bước ra trong hakama. “tại sao họ lại mặc những thứ váy đó?” Tôi nghĩ. Tôi hỏi một người liệu tôi có thể xem không, và anh ta bảo tôi được. Có một người phụ nữ đứng lớp. Tôi bị ấn tượng bởi cách bà ấy di chuyển những gã to con vòng vòng nhẹ như không. Lúc đó, tôi khoảng tám tuổi rưỡi, và tôi đã tập Judo khoảng 1 năm.

Thầy có tin vào những gì mình nhìn thấy lúc đó?
Không tin lắm. Tôi là một đứa trẻ đa nghi. Mẹ tôi đã đến trước khi tôi xem được nhiều, và tôi phải về. Cho đến vài tháng sau tôi cũng không có suy nghĩ gì về những gì tôi đã được xem, cho đến một lần mẹ tôi lại đến trễ. Một lần nữa, tôi lại quan sát lớp Aikido. Lần này, một người đàn ông đứng lớp – đó là Ralph Reynolds. Sau phần khởi động, ông ta bắt đầu vừa quăng hai hay ba người vòng vòng đồng thời giảng giải vài thứ. Tôi nói với bản thân mình, “ôi trời, mình muốn thử xem cái môn ấy như thế nào.” Tôi hỏi mẹ tôi liệu tôi có thể ở lại trễ trong những tuần sau đó để thử tập Aikido không, và bà bảo được.

Đó có phải là lớp nâng cao không?
Không, đó là lớp hỗn hợp. Vào thời đó, hầu hết các võ sinh đều mặc hakama. Ban đầu, cái khiến tôi đến lớp là suy nghĩ tôi có thể được mặc hakama. Tôi nghĩ mặc hakama trông thật thích. Nhưng, khi tôi vào học, tôi nhận ra rằng Aikido có nhiều thứ hơn nhìn bên ngoài. Tôi bị hấp dẫn bởi những chuyển động phong nhã, không dung lực. Anh biết rằng tôi từng nghĩ Aikido thật dễ bởi nhìn bên ngoài trông nó dễ. Nhưng khi tôi thử và tôi thấy nó không quá dễ như vậy.

Ai là người dạy các lớp mà thầy học lúc ấy?
Ralph Reynolds. Thầy Ralph nghĩ rằng Aikido quá phức tạp với những đứa trẻ. Nhưng, khi tôi xin được học, ông ta bảo “ờ, cũng được. Lên đi”. Tôi thích bị ném long vòng; tôi cứ bật dậy, và ông thầy lại ném tôi them vài vòng nữa. Với tôi, đó là phần thích thú nhất. Sau đó, học kỹ thuật trở nên thích thú nhiều hơn nữa. Tôi muốn làm giống như cách ông thầy làm - dễ dàng và thả lỏng với những chuyển động lớn và trôi chảy. Có khoảng bốn hay năm đứa chúng tôi gần gần tuổi nhau bắt đầu tập với thầy Ralph. Những đứa khác dần dần rơi rụng hết. Cho nên, khi tôi 15 hay 16 tuổi, tôi vẫn là đứa nhỏ nhất trong lớp.

Khi thầy bắt đầu tập Aikido, thầy có nghỉ Judo?
Tôi tiếp tục tập Judo tuần 2 lần cho đến khi tôi 14 hay 15.

Thầy lầy đai đen Aikido khi nào?
Tôi nghĩ tôi lấy được shodan trước sinh nhật lần thứ 14. Nó như quà sinh nhật của tôi vậy. Lúc đó, thầy Chiba đang ở Anh.

Lúc đó thầy của thầy có phải là thành viên của hội thầy Chiba?
Họ từng chung một hội, nhưng sau đó họ tách ra. Thầy Chiba thành lập một hội, và thầy Ralph thành lập hội khác.

Lúc thầy còn tập với thầy Reynolds thì…
Họ còn chung tổ chức với nhau; vẫn có liên lạc. Nhưng tôi nghĩ lúc ấy họ sắp tách ra. Khi họ thật sự tách ra, thầy Ralph rất cứng rắn một mực rằng thầy không muốn ai tập những gì khác với thầy. Nhưng tôi muốn học với thầy Chiba nữa – và tôi đã làm vậy. Thậm chí ở tuổi ấy, tôi vẫn đi đến các võ đường khác. Tôi còn đi đến cả London để tập.

Thầy Ralph có bực mình không?
Có, nhưng thầy không cản tôi. Tôi vẫn trung thành. Quan trọng là tôi vẫn trung thành với thầy vì thầy dạy cho tôi đầu tiên, những bước đầu tiên (có vài người rời thầy và sang tập với thầy Chiba).

Khi thầy đến London, thầy có xem những thầy khác ngoài thầy Chiba không?
Có, tôi gặp thầy Tamura khi thầy đến Anh lần đầu tiên. Sau đó, khi tôi biết rằng thầy ở kế bên Pháp, tôi đã cố đi sang để gặp thầy. Tôi thường ở đó vài ngày hay vào dịp cuối tuần.

Cách dạy của thầy Tamura có khác với những gì thầy thường tập không?
Có, rất khác. Về nguyên lý thì giống nhau, nhưng thật khó để có thể thấy thầy làm cái gì. Tôi bị ấn tượng bởi sự uyển chuyển và tính hiệu quả của thầy. Sự tinh tế của thầy Tamura trái ngược với cách tập thiên về cơ thể và thể lực mà tôi học được từ thầy Chiba và Ralph.

Thầy có tập với các shihan khác ngoài thầy Chiba và thầy Tamura không?
Sau đó, tôi gặp thầy Saito, thầy đến Anh. Thầy Saito đã mở mắt tôi về cách luyện tập vũ khí có thể bổ trợ cho luyện tập tay không.

Như vậy là, thầy đã gặp nhiều thầy khác nhau.
Vâng. Điều thú vị là, mặc dù họ cùng đến từ một nơi, họ rất khác nhau. Sự khác nhau ấy là do tính cách, cách suy nghĩ, và quan điểm Aikido là gì. Những quan niệm và kỹ thuật căn bản thì như nhau.

Sau đó, thầy chuyển từ Birmingham, nước Anh sang thành phố New York. Tại sao vậy?
Aikido dần trở có nhiều chuyện chính trị. Tôi cố hết sức để ở bên ngoài những chuyện ấy. Lúc ấy tôi mới 17 tuổi, và những gì tôi muốn làm là luyện tập. Nhưng tôi càng cảm thấy khó chịu. Đó là một trong những lý do mà tôi thường đi tới lui nước Pháp để gặp thầy Tamura. Nhưng, cùng lúc, vì công việc và việc học, tôi không thể đi xa nhiều như trước. Một ngày nọ, tôi ở Pháp và nói chuyện với thầy Tamura về những những rạn nứt đang phát triển ở Anh. Tôi nói rằng tôi thích trở nên nghiêm túc hơn với Aikido - rằng tôi có thể muốn tập luyện Aikido ở mức độ chuyên nghiệp. Thầy bảo “sao cậu không lien hệ với thầy Yamada? Tôi vừa mới đọc sach của thầy Yamada. Tôi thích tư thế, cách di chuyển, cách phát lực – hình thế kỹ thuật của thầy. Thêm vào đó, mẹ tôi đã chuyển tới Hoa Kỳ vài năm trước đó. Nên, khi thầy Tamura khuyên rằng tôi nên lien hệ với thầy Yamada, tôi quyết định sẽ làm như vậy. Khi tôi tới New York, tôi đến thăm New York Aikikai. Thầy Yamada không có ở đó; thầy đang đi xa. Tôi thích không khí đầy nhiệt huyết và đam mê của đạo đường. Thái độ luyện tập rất tốt. Tôi ở New York khoảng 6 tháng. Rồi tôi quay trở lại Anh. Tôi trở lại New York khoảng 4 tháng sau đó. Thầy Yamada ở đó, nhưng ông có kế hoạch đi ngay - tới nước Anh! Tôi trở về nhà và gặp thầy Yamada ở Wales. Khi tôi thấy thầy dạy, tôi nghĩ “đây là người mà mình sẽ học với! Mình có thể học được từ thầy!” Tôi theo thầy khi thầy ở Wales. Chúng tôi đi uống với nhau – rất vui vẻ. Tôi làm uke cho thầy. Sau đó, tôi hỏi thầy liệu có chỗ ở cho them một đệ tử nữa ở Aikikai (New York) không. Thầy bảo rằng có người hiện tại đang ở đó, nhưng thầy nói them rằng,nếu tôi giữ lien lạc, thầy sẽ cho tôi biết khi nào có chỗ trống. Khoảng một tháng sau đó, tôi nhận được thư từ thầy bảo rằng, nếu tôi vẫn còn quan tâm việc trở thành đệ tử của thầy, thầy rất vui nhận tôi. Tôi không lãng phí tí thời gian nào, 4 ngày sau tôi đóng gói đồ và sang New York. Mọi người rất tiếc khi tôi ra đi, nhưng tôi cảm thấy rằng, nếu tôi không nắm lấy cơ hội này, tôi có thể không có được cơ hội khác. Tôi không hối hận về sự di chuyển đó tí nào. Tôi thỉnh thoảng ước gì mình đã làm việc đó sớm hơn.

Thời điểm đó thầy bao nhiêu tuổi?
Tôi khoảng 24, năm ấy là năm 1984.

Ở ATM, chúng tôi thường xuyên nhận được thư từ những người muốn tìm hiểu về chương trình cho nội đệ tử. Ở New York Aikikai, có phải chương trình đệ tử thường dành cho chủ yếu cho những người đã tập luyện được một thời gian tại đạo đường, hay là phần lớn họ đến từ ngoài đạo đường, như thầy?
Cả hai. Chin trên mười người, một người đệ tử thường là người đã viết thư cho ông thầy – có thể là từ một đạo đường nào đó ở thị trấn hay thành phố nhỏ nào đó. Người ta xin được làm nội đệ tử trong vòng 2 năm, 1 năm, hay chỉ cho một mùa hè. Hiện tại, có khoảng 6 hay 7 người.

Còn tiếp